Diolch, Ddirprwy Lywydd, a diolch i chi am y cyfle i gyfrannu at y ddadl hon y prynhawn yma. Siaradaf am y gwelliant a gyflwynwyd yn fy enw i, ac nid wyf yn siarad heddiw ar ran Llywodraeth Cymru, ond fel prif chwip grŵp Llafur Cymru yn y Cynulliad Cenedlaethol, a hefyd fel Jane Hutt AC, i osod safbwynt Llafur Cymru ar gynyddu nifer yr Aelodau Cynulliad yn y sefydliad hwn. Rydym yn trafod y mater hwn ychydig funudau ar ôl trafod egwyddorion cyffredinol y Bil Senedd ac Etholiadau (Cymru) a fydd yn paratoi'r ffordd at wneud y Cynulliad hwn yn Senedd i Gymru a chyflwyno’r bleidlais i rai 16 a 7 oed—ac rwy'n siŵr y caiff ei basio yn ddiweddarach heddiw.

Fel y dywedodd David Melding yn y ddadl flaenorol, credaf fod hwn yn bwynt ar gyfer dathlu, yn gyfle i gryfhau dinasyddiaeth, sy’n arbennig o briodol ar ôl y sesiwn a gawsom bythefnos yn ôl gyda'n Senedd Ieuenctid, a cham pwysig iawn yn ein democratiaeth. Ond roeddwn hefyd yn falch o fod yma—fel yr oedd David, yn wir, ac eraill—yn 2004, pan adroddodd yr arglwydd Llafur, yr Arglwydd Richard o Rydaman, ar ei adolygiad annibynnol o bwerau a threfniadau etholiadol y Cynulliad hwn, a chroesawais ei argymhellion bryd hynny. Mae'n werth myfyrio ar ei argymhelliad mewn perthynas â maint y Cynulliad a'i rôl a'i gyfrifoldeb. Argymhellodd fod cynyddu nifer yr Aelodau Cynulliad i 80—a dyfynnaf—yn hanfodol er mwyn galluogi’r ACau i gynyddu eu gwaith craffu ar ddeddfwriaeth Cymru a pholisïau Llywodraeth Cymru.

Wel, mae 15 mlynedd ers yr adolygiad hwnnw ac erbyn hyn mae gennym bwerau deddfu sylfaenol, pwerau etholiadol, pwerau benthyg, a phwerau i godi ac amrywio trethi, gyda'r cyfrifoldebau a'r dyletswyddau ar gyfer cyflawni'r rheini’n effeithiol. A’r llynedd, buom yn trafod adroddiad Comisiwn y Cynulliad, 'Creu Senedd i Gymru' yn dilyn cyhoeddi adroddiad yr Athro McAllister. Roeddwn yn falch iawn o siarad yn y ddadl honno fel aelod o’r meinciau cefn, ac roeddwn yn croesawu'n arbennig argymhellion y panel i ehangu cyfranogiad menywod a phobl ifanc yn y Cynulliad. Ac fe ddywedais ar y pryd, fel un o'r ACau gwreiddiol, a oedd yn falch o gael fy ethol yn 1999 ac ar ôl gwasanaethu fel Gweinidog ac fel aelod o'r meinciau cefn, rwyf am i ni gymryd y camau i wneud ein Cynulliad yn Senedd sy'n gweithio i Gymru, gyda menywod a phobl ifanc ar flaen y gad yn yr ymdrech honno.

Ddirprwy Lywydd, Llafur a gyflwynodd ddatganoli ac mae Llafur Cymru yn parhau i fod yn blaid sy’n danbaid dros ddatganoli. Roedd Alun Davies yn gwneud sylwadau ar y gair 'datganoli' yn gynharach y prynhawn yma, ac rwy'n credu bod hyn yn ymwneud â phenderfyniadau sy'n effeithio ar Gymru yn cael eu gwneud yng Nghymru. A chredwn mewn Cymru gref, fel rhan o Deyrnas Unedig lwyddiannus, fel y dywedodd y Prif Weinidog ddoe, ond i wneud hynny, mae ein plaid yn cefnogi'r dadleuon a wnaed yn adolygiad McAllister fod angen mwy o ACau i wneud gwaith y ddeddfwrfa hon yn effeithiol a dwyn y Llywodraeth i gyfrif yn briodol.

Fodd bynnag, mae’r farn yn rhanedig ynglŷn â sut y dylid ethol ACau mewn unrhyw system ddiwygiedig, a phan ofynnwyd i aelodau ein plaid, roedd yr ymatebion yn cefnogi'r farn nad yw'r achos dros system etholiadol newydd mewn Cynulliad mwy o faint wedi'i wneud yn ddigonol eto gyda'r cyhoedd. Mae'n hollbwysig ein bod yn ymgysylltu â'r cyhoedd wrth ystyried y materion hyn ac yn pwyso ar y dystiolaeth helaeth a gasglwyd gan banel arbenigol McAllister ac ymgynghoriadau ein plaid ein hunain.

Ond hoffwn dynnu sylw at y llythyr gan y Llywydd y mis diwethaf, a ddywedai na fyddai ail gam diwygio etholiadol yn digwydd y tymor hwn, ond cadarnhaodd y byddai Comisiwn y Cynulliad yn parhau i archwilio'r materion sy'n ymwneud â maint y Cynulliad a sut y câi Aelodau eu hethol. Ac roedd o gymorth fod y Llywydd wedi cadarnhau yn ei llythyr i ni i gyd y bydd y gwaith hwn yn parhau i gynorthwyo'r ddadl gyhoeddus a'r pleidiau gwleidyddol wrth iddynt ystyried eu barn ar y materion hyn. Felly, credwn y byddai gweithgor trawsbleidiol i archwilio'r materion hyn ymhellach yn adeiladu ar y gwaith rhagorol a wnaed eisoes gan Laura McAllister a'i phanel a’i grŵp cyfeirio arbenigol.

Nawr, roedd yn syndod i mi—