8. Dadl Blaid Cymru: Diwygio'r Cynulliad

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:49 pm ar 10 Gorffennaf 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 6:49, 10 Gorffennaf 2019

Dwi'n meddwl taw'r pwynt sydd yn cael ei wneud yn yr adroddiad yw bod y cymariaethau rhyngwladol a'r rhai o fewn y Deyrnas Gyfunol yn dangos bod yna dangynrychiolaeth o bobl Cymru yn eu deddfwrfa genedlaethol nhw. Felly, mae'r cymariaethau rhyngwladol yn dangos bod y tangynrychiolaeth yna yn ei gwneud hi'n anoddach i ni fel deddfwrfa i wneud ein gwaith sgrwtini ni o'i gymharu gyda Seneddau cyffelyb mewn rhannau eraill. 

Wedyn, dwi'n dod ymlaen i'r mater ynglŷn â'r gost, sydd wedi cael ei gyfeirio ato hefyd y prynhawn yma, ac mae'n rhaid cofio, wrth gwrs, mai diwedd y gân yw'r geiniog i nifer o bobl. Ffigurau'r panel arbenigol yw'r diweddaraf sydd ar gael o ran hyn. Amcangyfrifir y byddai 20 o Aelodau ychwanegol yn y lle yma yn costio £6.6 miliwn y flwyddyn, gyda 30 Aelod yn £9.6 miliwn. O'i gymharu, mae ffigyrau'r Trysorlys o 2013, y rhai mwyaf diweddar, yn amcangyfrif bod y gwariant ar bedwar Aelod Seneddol Ewropeaidd Cymru dros £7 miliwn ar hyn o bryd. I'r pwrs cyhoeddus, felly, mae pedwar Aelod o'r Senedd Ewropeaidd yn gyfwerth â dros 20 Aelod Cynulliad ychwanegol. A chofier hynny, os bydd Brexit yn digwydd. 

Felly, beth nesaf? Oherwydd diffyg consensws, ond yn amodol ar bleidleisiau heddiw wrth gwrs, mae'r posibilrwydd o ddeddfu erbyn 2021 yn ymddangos yn afrealistig. Gyda hynny mewn cof, fy argymhelliad i fyddai i sefydlu pwyllgor dros dro o'r Cynulliad yma i adeiladu ar waith y panel arbenigol ynghlwm â chynyddu nifer o'r Aelodau Cynulliad a diwygio’r system etholiadol. Byddaf i'n gofyn i'r Pwyllgor Busnes ystyried gwneud hyn. Mae yna gynsail o greu pwyllgorau dros dro i edrych ar faterion cyfansoddiadol o'r fath, ac roedd hynny'n enwedig o wir yn yr ail Gynulliad. Drwy gasglu tystiolaeth gan arbenigwyr a phartneriaid perthnasol, gallwn ofyn i bwyllgor o'r fath adrodd ar eu gwaith cyn haf 2020, gyda'r gobaith o gynorthwyo'r pleidiau wrth iddynt fynd ati i drafod hyn ymhellach.

Rwy'n frwd o'r farn fod cynnal y momentwm ar y mater yma nid yn unig yn haeddiannol o amser ac adnoddau, ond yn angenrheidiol os yw'r Senedd hon am wrthsefyll treigl amser a'r heriau ddaw gyda hynny. Mae'r ddadl yma heddiw wedi bod yn garreg filltir ddefnyddiol, dwi'n meddwl, ac rwy'n edrych ymlaen at barhau'r drafodaeth gyda llygad ar ddeddfu i gynyddu nifer yr Aelodau i'r Senedd hon ynghynt yn hytrach nag yn hwyrach.