10. Dadl Plaid Cymru: Cyfiawnder Hinsawdd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:10 pm ar 18 Medi 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 5:10, 18 Medi 2019

(Cyfieithwyd)

Mae'r mudiad dros fwy o ymwybyddiaeth amgylcheddol yn un hir ac mae wedi bod yn adeiladu momentwm ers y 1960au a'r 1970au ar draws y byd, ac mae'r mudiad presennol y gellir dadlau ei fod yn llawer mwy wedi digwydd ar ôl blynyddoedd o godi ymwybyddiaeth a lleisio pryderon. Felly, rydym wedi cyflwyno'r cynnig hwn am fod pobl iau yn iawn i boeni am yr amgylchedd y maent yn mynd i'w etifeddu.

Pan fydd pobl ifanc yn gweld llunwyr polisi byd-eang yn peidio â gwneud digon, neu'n cytuno i fesurau a nodau rhyngwladol y mae gwyddonwyr a'r rhai sy'n gweithio yn y maes mewn swyddi o bob math yn eu beirniadu fel rhai nad ydynt yn ddigonol, neu'n rhy ychydig yn rhy hwyr, wel, gallaf ddeall pam y byddent yn teimlo rheidrwydd i weithredu'n uniongyrchol er mwyn sicrhau bod eu lleisiau'n cael eu clywed ac i wneud i'r lleisiau hynny gael eu clywed yn awr. Os yw plant a phobl ifanc am golli ysgol i streicio ynglŷn â'r mater hwn—. Galwch hyn yn beth bynnag a ddymunwch: yn weithredu uniongyrchol; yn brotest. Gadewch i ni beidio â gwyro oddi wrth yr hyn ydyw: pobl ifanc yn mynd allan ac yn cael llais, ac rwy'n cefnogi hynny'n llwyr.

Sawl gwaith yn y Siambr hon y buom yn eistedd yma, eisiau cael mwy o bobl ifanc i ymwneud â gwleidyddiaeth? Weithiau rydym yn cael trafferth neu nid oes ganddynt ddiddordeb neu maent wedi ymddieithrio neu ni allwn wneud iddynt ddod atom i roi eu barn, ac yna dônt allan, a bryd hynny rydym yn dweud, 'O mawredd, onid yw'n ofnadwy fod Joni bach wedi dod o'r ysgol am eu bod wedi dod allan ac wedi lleisio barn ar rywbeth? Gogoniant, sut y beiddiant gael barn ar rywbeth?' Gadewch i ni eu trin yn hynod nawddoglyd yn lle hynny a dweud, 'Wel, gadewch i ni fynd i eistedd mewn ystafell gyda hwy a gofyn iddynt beth y maent yn ei feddwl, ond na foed inni wrando mewn gwirionedd; gadewch inni fynd oddi yno a chymryd arnom ein bod wedi gwrando ac yna bydd pawb yn iawn a gallwn ddychwelyd at yr hyn y buom yn ei wneud erioed a'u hanwybyddu.' Nid ydynt yn mynd i gael eu hanwybyddu y tro hwn, ac rydym yn ffyliaid os ydynt yn mynd i gael eu hanwybyddu y tro hwn oherwydd rwy'n gobeithio y gwelwn fwy o bobl ifanc yn cael eu hethol er mwyn iddynt allu dweud wrthym, 'Wel, a dweud y gwir, rydym yn ei wneud i ddial arnoch chi am ein hanwybyddu.'

A pheth arall: sawl gwaith y gwelsom bobl ifanc o ysgolion—mae'n ddrwg gennyf, mae fy nwylo ar fy nghanol; rwy'n siŵr na fydd Elin Jones yn fy ngheryddu—yn cael eu gwthio allan i gyfarfod â'r teulu brenhinol, i chwifio eu baneri bach i'r Frenhines? Cânt ganiatâd gan eu hysgol, ond a ydych chi'n clywed pobl yn cwyno? A ydym yn clywed meinciau'r Torïaid yn cwyno eu bod wedi colli awr o ysgol? Nac ydym. Felly, mae'n iawn iddynt wneud hynny, ond nid yw'n iawn iddynt gael barn wleidyddol, un nad yw'n cyd-fynd â'u barn hwy.

Ac os ydych chi'n siarad am streiciau, wel, cefais tête-à-tête ar Twitter gydag Andrew R.T. Davies ynglŷn â'r cludwyr nwyddau a oedd yn blocio'r ffyrdd. Roeddent yn symud yn araf iawn, ond roeddent yn dal i flocio'r ffyrdd. Ac rydych chi, a Nick Bourne o'r blaen, wedi dod allan a'u cefnogi'n gyfan gwbl. Fe aethoch i orsaf betrol yr M4 a sefyll yno gyda hwy gyda deiseb, yn dweud eich bod yn eu cefnogi. Os nad yw hynny'n weithredu uniongyrchol, beth ydyw?