10. Dadl: Brexit

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:37 pm ar 22 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 5:37, 22 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Rwy’n mynd i geisio tawelu pethau ychydig, os caf i. Mae'n berffaith gywir y dylai hwn, Cynulliad Cenedlaethol etholedig pobl Cymru, drafod y materion hyn. Mater cyfreithiol yw'r hyn yr ydym yn ei drafod yma sef cwestiwn ynglŷn â memorandwm cydsyniad deddfwriaethol. Felly, nid yw'n wastraff amser mewn rhyw ffordd neu'i gilydd; rydym ni'n gwneud hyn oherwydd ein bod wedi cael cais gan un o adrannau Whitehall ac mae'n gais na fydd, rwy'n amau, yn cael croeso yma. Dydw i ddim yn derbyn y dylem ni, mewn rhyw ffordd neu'i gilydd, wybod ein lle yma a pheidio â thrafod materion sy'n effeithio'n uniongyrchol ar bobl Cymru.

A gaf i atgoffa'r Aelodau hynny sy'n honni, ar feinciau'r Ceidwadwyr, nad oes gan Lywodraeth Cymru strategaeth a'i bod bob amser wedi gwrthwynebu Brexit, y bu inni, yn 2016, ynghyd â Phlaid Cymru, gyhoeddi Papur Gwyn a oedd yn cynnig Brexit? Ac roedd yn Brexit a oedd yn cynnwys, ie, aelodaeth o'r undeb tollau ac roedd yn cynnwys, ie, gymaint o fynediad â phosib i'r farchnad sengl. Nawr, bydd rhai yn dweud, 'Wel, nid Brexit yw hynny.' Nid oes tystiolaeth o hynny o gwbl. A dyma'r broblem. Yn 2016, ni chafwyd dadl ynghylch beth yn union oedd ystyr Brexit heblaw'r ffaith bod yn rhaid i Brydain adael yr UE. Wel, yn fy marn i y byddech chi, yr holl Frecsitwyr allan yna, wedi cael Brexit erbyn hyn pe byddech chi mewn gwirionedd wedi gwrando ar Lywodraeth Cymru a Phlaid Cymru yn ôl yn 2016, ac ni fyddai Prydain mwyach yn aelod o'r UE. Yn lle hynny, rydym wedi cael tair blynedd a hanner o anhrefn llwyr yn San Steffan.

A, pha synnwyr sydd mewn rhuthro, dros ychydig ddyddiau, y ddeddfwriaeth bwysicaf a osodwyd gerbron y Senedd, byddwn yn dadlau ers o leiaf 50 mlynedd? A ninnau'n mynd i'w thrafod dros ddyddiau? Nid yw hynny'n iawn does bosib. Oll i fodloni terfyn amser artiffisial a gyflwynwyd gan Brif Weinidog y DU. Nid oes unrhyw reswm pam fod yn rhaid gwneud hynny erbyn 31 Hydref. Nawr clywn y Prif Weinidog yn dweud, 'Wel, efallai y byddaf yn tynnu'r bleidlais yn ôl.' Wel, beth sydd ganddo i'w guddio, os yw hynny'n wir? Yn sicr, ni all fod yn iawn fod Llywodraeth na all gael ei ffordd ei hun yn dweud, 'os na allwn ni gael ein ffordd, byddwn yn diddymu'r bleidlais.' Nid dyna'r ffordd i lywodraethu ac nid dyna'r ffordd i estyn allan at eraill, chwaith. Y cyfan oherwydd amserlen artiffisial. Fel y mae Prif Weinidog Cymru wedi dweud, gofynnir inni roi ein cydsyniad heddiw, bron, neu yfory, efallai yr wythnos nesaf, ond mewn cyn lleied o amser nad yw'n bosib cael dadl wybodus, waeth beth fo barn Aelodau amrywiol yn y Siambr hon.

Nid wyf yn derbyn bod y cytundeb hwn yn rhoi sicrwydd. Byddai'n dda gennyf pe bai, ond nid wyf yn derbyn hynny. Mae'n golygu gohirio hyd at ddiwedd 2020, felly bydd trafodaethau dros y flwyddyn nesaf ac os daw'r trafodaethau hynny i ddim yna bydd y Llywodraeth yn penderfynu a yw'r DU yn gadael heb unrhyw gytundeb ai peidio. Nid democratiaeth mo hynny, does bosib. Mae'n flwyddyn arall o ansicrwydd wrth gwrs.