10. Dadl: Brexit

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:20 pm ar 22 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru 6:20, 22 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Ie, diolch. Byddwn i'n cytuno, ac fel yr wyf wedi'i ddweud yn ddiweddar yn yr Alban, gallai digwyddiadau ein goddiweddyd yn gyflym iawn. Mae angen inni roi marcwyr gweithredol ar waith a chynllunio ar gyfer refferendwm annibyniaeth, a gallai hynny ddigwydd yn fwy ar frys o lawer nag y credwn ni, felly byddwn i yn sicr yn cytuno â'r pwynt hwnnw.

Ond, Dirprwy Llywydd, nid oes hierarchaeth o gydsyniad, oni bai bod hierarchaeth rywsut neu'i gilydd o fewn yr undeb hwn a bod rhai rhannau cyfansoddol yn cael eu ffafrio'n fwy nag eraill. Nawr, gan fynd yn ôl at y pwynt yr oeddwn i'n ei wneud am Ogledd Iwerddon, nid wyf yn gwarafun Stormont y cyfle hwnnw i roi eu cydsyniad gweithredol. Rwyf i ond yn gofyn bod yr un cyfle yn cael ei roi i holl genhedloedd y Deyrnas Unedig. Mae cydsyniad yn ddeuaidd: rydych chi naill ai'n rhoi cydsyniad ar sail gwybodaeth, gweithredol neu beidio. Nid oes unrhyw beth yn y canol. Mae angen i bobl ddeall yr hyn y maen nhw'n pleidleisio drosto—methiant democratiaeth yw unrhyw beth arall. Yn aml, defnyddir yr ymadrodd, 'Deddfu ar frys, cewch ddigon o amser i ddifaru'. Mae angen amser arnom ni i graffu ar y Bil yn effeithiol. Dyn a ŵyr beth fydd yr effaith os na wnawn ni hynny, oherwydd yn sicr ni allwn wybod hynny heb yr asesiadau.

Rwy'n ymwybodol o'r amser. Mae sinigiaeth Llywodraeth y DU wrth geisio cyfyngu'r holl ddadleuon am y newid economaidd a chyfansoddiadol mwyaf mewn cenhedlaeth i dri diwrnod pitw yn San Steffan yn ddirmygus. Mae angen rhagor o amser cyn y gellir ystyried cydsyniad hyd yn oed ar ddeddfwriaeth bellgyrhaeddol a fydd yn ein rhwygo ni o'r farchnad sengl, yn newid ein trefniadau masnachu ni yn sylweddol gyda'n partner masnachu mwyaf, ac yn cyfyngu ar dwf cynnyrch domestig gros am genedlaethau, a dylai ein Senedd peidio â chael ei rhuthro na'i gwthio o'r neilltu yn y broses; dylid dangos parch i ni, oherwydd mae'n rhaid cael cydsyniad.