Nac ydw, rhaid imi fwrw ymlaen, oherwydd rwyf eisiau siarad am borthladd Caergybi, oherwydd rydym yn sôn heddiw am y cytundeb sydd ar y bwrdd a'r hyn y mae'n ei olygu mewn gwirionedd yn ymarferol. Gallwn siarad ynghylch yr hyn y byddai gadael ar y telerau a gynigir nawr drwy'r cytundeb ymadael hwn yn ei olygu o ran traffig yng Nghaergybi, o ran tagfeydd yng Nghaergybi, o ran cadw lorïau ar yr A55 ac yn y blaen, a'r anghyfleustra a achosir, ond nid wyf yn mynd i siarad am hynny. Rwy'n mynd i siarad am fy mhryder gwirioneddol ynghylch beth fydd yn digwydd i borthladd Caergybi, sy'n borthladd strategol hynod bwysig, yn sgil yr hyn sy'n cael ei gynnig nawr. Gallwn sôn am frad gwleidyddol yr hyn y mae Boris Johnson wedi'i wneud wrth gynnig gosod ffin ym Môr Iwerddon. Siaradaf, os caf, am ganlyniadau ymarferol hynny.

Mae masnach drwy borthladd Caergybi wedi tyfu tua 700 y cant ers creu'r farchnad sengl. Mae Caergybi yn borthladd hynod bwysig, nid yn unig oherwydd y caiff ei redeg yn dda, mae ganddo staff gwych, ac mae'n borthladd effeithiol ac effeithlon, ond mae'n llwyddiannus oherwydd dyma'r ffordd hawsaf i fasnach lifo o Ewrop drwy Brydain i Iwerddon. Felly, mae llawer o'r hyn sy'n cael ei gynnig nawr yn bygwth y statws hwnnw sydd gan Gaergybi—y statws breintiedig hwnnw o fod y llwybr gorau ar gyfer masnachu. Mae 50 y cant o'r fasnach drwy Ddulyn a Chaergybi yn dod o Ogledd Iwerddon. Nawr, o dan delerau'r hyn sy'n cael ei gynnig nawr, byddai elfennau o'r traffig masnach hwnnw yn ddi-dariff, a byddai'n haws iddyn nhw gael mynediad uniongyrchol i borthladdoedd yn yr Alban a Lloegr. Byddai hynny'n rhoi porthladd Caergybi dan anfantais yn uniongyrchol. Gwyddom beth sy'n digwydd o ran cynllunio ar gyfer traffig uniongyrchol ar gyfer masnach o Iwerddon i gyfandir Ewrop. Mae tua 40 y cant o'r fasnach a ddaw drwy borthladd Caergybi yn mynd yn syth dros y bont dir, sef yr hyn yw Prydain, ac ymlaen i gyfandir Ewrop. Gwyddom eisoes fod buddsoddiad yn cael ei wneud i osgoi'r bont dir honno'n gyfan gwbl, fel y dywedodd Andrew Potter o Brifysgol Caerdydd:

Yn hytrach na mynd i'r drafferth o fynd drwy ddau borthladd yn y DU—byddech yn gallu cadw eich lori ar fferi a hwylio o amgylch y DU heb adael yr Undeb Ewropeaidd mewn gwirionedd. 

Ac mae trafferth yn wir, yn wirioneddol bwysig yma, oherwydd bod gennym ni rwystrau tariff ac mae gennym ni rwystrau nad ydynt yn dariffau, a'r rhwystrau hynny nad ydynt yn dariffau yw'r pethau sy'n gwneud i fasnach lifo'n gyflym neu'n araf, ac mae'r hyn sydd gennym yn y cynnig hwn, yn y cytundeb ymadael, yn gynnig i wneud Caergybi a thraffig trwy Gymru, sy'n rhoi hwb i economi Cymru, yn drafferthus. A byddwn ar ein colled, oherwydd, yn y pen draw, bydd masnach yn dod o hyd i'r llwybr hawsaf a ni fydd y rhai fydd ar ein colled. A phan ddywedaf 'ni fydd y rhai', rwy'n cyfeirio yn anad dim at y teuluoedd hynny sy'n gweithio'n galed yng Nghaergybi, ar Ynys Môn, a fydd yn gweld y bydd y porthladd hwnnw—a fu mor hanfodol i economi fy etholaeth i, fy nghymuned i—o dan anfantais, ac ni fyddaf byth yn cefnogi cytundeb sy'n rhoi fy nghymuned i o dan anfantais.