Weinidog, rwyf wedi bod yn Aelod Cynulliad ers 12 mlynedd a hanner, ac yn y 12 mlynedd a hanner hynny rwyf wedi cael bywyd eithaf da, mewn gwirionedd. Ond mae un o fy etholwyr—ac rydych yn ei hadnabod—Ayla Haines, mewn 12 mlynedd a hanner, wedi cael ei thrin yn debycach i garcharor na rhywun sydd angen gofal iechyd. Dynes ifanc oedd hi pan gyfarfûm â hi gyntaf—roedd hi'n 17 oed. Mae hi bellach yn 25. Mae hi mewn uned ddiogel yn Northampton. Fe’i hanfonwyd yno yn 2016 er mwyn iddi allu dod oddi ar ei meddyginiaethau. Ers iddi fod yno, mae ei hiechyd wedi dirywio. Mae hi'n hunan-niweidio, mae hi'n colli pwysau, mae rhywun wedi ymosod arni, felly mae hi'n ymladd yn ôl, ac mae hi bellach yn ymosodwr yn ogystal â rhywun yr ymosodwyd arni. Mae'r staff yn gwybod bod ganddi OCD, er enghraifft, ond maent yn dweud wrthi am frysio a cheisio ei hatal rhag cwblhau ei harferion, felly mae hi'n gwaethygu. Mae hi'n colli pwysau, mae hi ar feddyginiaeth waeth a meddyginiaeth gryfach na'r feddyginiaeth roedd hi arni pan aeth yno. Mae'n wynebu peryglon corfforol.

Ond yr hyn sy'n dân ar fy nghroen, a'r rheswm pam rwyf wedi tynnu eich sylw at hyn heddiw, yw oherwydd na allaf, ar ôl 12 mlynedd a hanner, gael unrhyw un i gyfaddef a dweud, 'Mae'r broblem hon, y ferch hon, ar fy nesg i ac rwy'n mynd i ddatrys ei phroblem.' Rwyf wedi ysgrifennu atoch chi, Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru, Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda—pob un ohonynt: 'Nid fy mhroblem i, nid fy mhroblem i, nid fy mhroblem i'. Rydych chi, diolch byth—diolch—wedi dweud o'r diwedd fod ei lleoliad yn Northampton o dan oruchwyliaeth uniongyrchol bwrdd iechyd Hywel Dda. Iawn. Mae cyfarfodydd yn cael eu cynnal; nid oes unrhyw un o Gymru yn eu mynychu, nid oes unrhyw un o'r bwrdd iechyd yn mynd, nid yw ei heiriolwr yn mynd, ni chaniateir i'w rhieni fynd—maent wedi eu hymyleiddio. Mae iechyd meddwl y ferch honno, a oedd yn fregus bryd hynny, yn waeth byth bellach, gan ei bod dros 200 milltir oddi wrth ei rhwydwaith cymorth. Nid yw ei theulu'n gyfoethog iawn, maent yn byw yn Llansteffan, ni allant fforddio mynd yno i'w gweld. Gyda llaw, nid ydynt yn cael gwneud hynny, gan fod Northampton yn dweud wrthynt fod ei galwadau ffôn yn cael eu monitro, maent yn cael eu canslo ar fyr rybudd, nid ydynt yn cael ymweld â hi, mae'n rhaid i'w hymweliadau gael eu goruchwylio. Mae'r ferch hon yn cael ei gyrru i mewn i dwll bach.

Nid wyf yn gwybod, yn glinigol, beth sy'n bod arni, ond yr hyn a wn yw nad oes unrhyw un yma yng Nghymru yn derbyn cyfrifoldeb am fonitro hynny, am oruchwylio, i sicrhau ei bod yn y lle iawn yn gyson, yn cael ei gweld, gyda'r driniaeth iawn, gan y bobl iawn. Mae pawb wedi golchi eu dwylo ohoni—mae hi gannoedd o filltiroedd i ffwrdd, nid oes ots amdani mwyach. Ond mae ots amdani—mae ots gennyf fi amdani, gan fy mod yn meddwl amdani y rhan fwyaf o wythnosau. Fe ddywedoch chi y diwrnod o'r blaen, ar y teledu, fod meddwl am yr amseroedd aros am rai pethau yn eich cadw'n effro'r nos. Wel, mae Ayla Haines yn fy nghadw innau'n effro'r nos. Mae hi'n 25; sawl blwyddyn arall mae hi'n mynd i'w treulio yno? A'r unig beth rwy'n dymuno'i weld yw un unigolyn yng Nghymru yn dweud, 'Fy nghyfrifoldeb i yw hi. Rwy'n mynd i wneud yn siŵr ei bod hi'n cael y driniaeth orau bosibl'. Mae'r diffyg atebolrwydd, y diffyg cyfrifoldeb—. Ac fe ddywedaf wrthych beth yw'r broblem: dyma ganlyniad bod yn un person. Os oes gennych broblem fawr, fel sydd gennym yng Nghwm Taf—grwpiau gorchwyl a gorffen hyd dragwyddoldeb. Ond fel un person tlawd, nid oes unrhyw un i ddadlau ar eu rhan mewn gwirionedd. Os gwelwch yn dda, Weinidog, a wnewch chi edrych ar hyn? Mae'r byrddau iechyd hyn yn treulio eu holl amser yn dweud wrthym eu bod yn rhoi pobl yn y canol yn yr hyn a wnânt. Ond eto, ac eto, ac eto, ac eto, maent yn methu. Dyna dair enghraifft o fethiant—gall pob un yma sôn wrthych am ragor. Ar ryw bwynt, mae'n rhaid inni ddwyn y bobl hyn i gyfrif. Dyna'ch swydd chi—gwnewch hynny.