Mae hwn yn faes heriol, Ddirprwy Lywydd, a dyna pam y credaf fod angen dull trawsbleidiol o weithredu os gallwn gyflawni hynny. Nid oes a wnelo'r maes hwn—tai yn gyffredinol, rwy'n credu, ond yn enwedig pan fyddwn yn edrych ar ddigartrefedd a chysgu ar y stryd—â gwleidyddiaeth gystadleuol; mae'n ymwneud â'r mesurau ymarferol a all gyflawni'r amcanion y mae pawb ohonom yn sicr yn eu dymuno. A dyna pam y ceisiais ddrafftio’r cynnig fel nad oedd yn rhy bleidiol a gwleidyddol, ond yn hytrach, ceisiais newid y cywair ac yn wir, hyd yn oed wrth gyfeirio at 'Mwy na Lloches yn Unig', rydym yn dweud 'yn nodi'r cynllun gweithredu', fel nad oes angen i'r Aelodau yma a fyddai'n teimlo ei fod gam yn rhy bell i gymeradwyo polisi Ceidwadol yn llawn orfod gwneud hynny. [Chwerthin.]

Fe wyddom y bydd gwahaniaeth o ran sut yr awn i'r afael â'r materion hyn yn y Siambr, oherwydd mae gan bob un ohonom syniadau amrywiol ynglŷn â digartrefedd, tai a chysgu ar y stryd. Ond yn gyffredinol, rwy'n credu ein bod i gyd yn mynd i'r un cyfeiriad ac rydym am wneud hyn yn flaenoriaeth uwch ac o gwmpas hynny, a pholisïau allweddol eraill y credaf eu bod yn rhai cydsyniol iawn yn awr, gallwn gyflymu'r camau gweithredu lawer mwy yn ein hymdrechion i fynd i'r afael â'r flaenoriaeth hollbwysig hon.

Rydym yn gwbl ymwybodol yn wir, Ddirprwy Lywydd, nad yw'r broblem hon wedi'i chyfyngu i Gymru yn unig, a byddwn yn cefnogi un o welliannau Plaid Cymru sy'n tynnu sylw at y cynnydd ym marwolaethau pobl ddigartref yn Lloegr. Mae hynny'n beth hollol deg a chytbwys i'w wneud, ac yn sicr nid fy mwriad oedd wrth ddrafftio'r cynnig gwreiddiol oedd peidio â rhoi sylw dyledus i hynny, ond roeddwn eisiau dyfynnu’r ffigur ar gyfer Cymru.

Ond fel y dywedais, yn anffodus rydym yn methu annog consensws eang ar yr achlysur hwn. Mewn gwirionedd, mae gennym un o erchyllterau'r Siambr hon: gwelliant gan y Llywodraeth sy'n dileu popeth. Rwy'n credu y gellid bod wedi cynnig ychydig mwy o garedigrwydd, oherwydd credaf y gellid bod wedi llunio cynnig diwygiedig roeddem i gyd yn cytuno arno o amgylch ein cynnig ni. Ond rwy'n cynnig y dull hwn ar gyfer y dyfodol, y dylem uno a cheisio cytuno ar ddulliau cyffredin, a dyna’n sicr yw’r ysbryd y byddaf yn gweithio ynddo yn ystod y misoedd a'r blynyddoedd i ddod. Rwy'n gobeithio, fodd bynnag, y bydd y ddadl heddiw yn adeiladol, oherwydd rwy'n credu bod y sector yn rhwystredig ynglŷn â’r diffyg newid ac yn sicr, ynglŷn â pha mor gyflym rydym yn mynd. Mae gennym lawer gormod o bobl o hyd yn cwympo rhwng y craciau yn y system, ac mae rhai ohonynt yn cwympo'n bell iawn wir.

Os caf siarad yn fyr am y cynllun gweithredu, Ddirprwy Lywydd, fel y dywedais, nid oes atebion hawdd i'r broblem hon, ac rydym i gyd yn gwybod hynny. Ond rydym ni ar yr ochr hon i'r Siambr yn cydnabod yr angen i ddechrau meddwl yn radical oherwydd, mewn sawl ffordd, ers y rhaglen ddogfen honno yn y 1960au, a ddegawd ar ôl degawd ers hynny o dan yr holl weinyddiaethau, mae’n rhaid dweud, rydym wedi wynebu problem barhaus gyda'r rhai ar y pen gwaethaf i’r argyfwng digartrefedd, ac mae angen i ni ail-werthuso yn radical ein dull o lunio polisi a'r blaenoriaethau a roddwn i’r maes hwn o bolisi cyhoeddus. Ac mae'n wir ledled y Deyrnas Unedig, mae Llywodraethau a gweinyddiaethau yn yr ardaloedd datganoledig, ond yn y dinasoedd o gwmpas Lloegr yn ogystal, o bob cyfansoddiad gwleidyddol, yn ei chael hi'n anodd goresgyn problem digartrefedd ar ei wahanol weddau.

Mae ein strategaeth wedi bod yn gynnyrch misoedd o waith o gyfarfodydd gyda'r sector i drafod ffyrdd y gallai ein penderfyniadau polisi ddechrau trawsnewid pethau i'r rhai mwyaf anghenus. Rwy'n croesawu'r cyfraniad a roddwyd mor frwd gan ein partneriaid yn y gymdeithas ddinesig ac maent wedi helpu o ddifrif i lunio ein ffordd o feddwl, a gwn eu bod yn effeithio’n fawr ar feddylfryd y Llywodraeth ac yn ddiau, ar bleidiau eraill hefyd, a dylem dalu teyrnged i’r holl waith polisi y mae'r gwahanol elusennau yn ei wneud yn y meysydd hyn.

Ddydd Llun, roeddwn yn falch iawn o ymweld â Cartrefi i Gyn-filwyr ym Mhontypridd, sy'n cael ei redeg gan elusen Alabaré, a dyna un enghraifft yn unig o sefydliad sy'n ymddangos fel pe bai'n cynnig model diddorol iawn o ran y gofal y maent yn ei ddarparu yno i gyn-filwyr sydd wedi wynebu amser caled iawn ac fe gânt hyd at ddwy flynedd o help yn y cartref hwnnw, ac yna cânt gefnogaeth yn y denantiaeth sy’n dilyn gan weithwyr allgymorth o'r elusen, fel bod y cyfnod allweddol hwnnw'n cael ei ystyried hefyd a rhoddir y cymorth hwnnw iddynt i’w helpu i’w cynnal yn eu cynnydd.

Hefyd, rwy'n credu bod llawer ohonom wedi mynd i lawr ac o leiaf wedi edrych ar y beiciau a oedd gan y Lleng Brydeinig Frenhinol yn y Senedd i hyrwyddo ymgyrch y pabi, ac rwy'n canmol y rhai a aeth ar y beic a cheisio beicio'r 2 km neu beth bynnag ar daith rithwir, ond yr hyn a wnaeth fy niddori fwyaf y prynhawn yma oedd y ffaith bod y Lleng Brydeinig Frenhinol yn rhoi cyhoeddusrwydd i'w canllawiau arferion gorau ar gyfer awdurdodau lleol o ran cefnogi cymuned y lluoedd arfog gyda thai yng Nghymru, ac mae'n ddogfen ragorol, ac rwy'n ei chymeradwyo i’r Aelodau ond hefyd i awdurdodau lleol—y canllawiau arferion gorau, y pecyn cymorth y mae'n ei ddarparu, ac unwaith eto, enghraifft o ymarfer gorau yn y sector gwirfoddol.

Nawr, yn y cynllun gweithredu, fel y dywedais, rydym wedi siarad am yr angen am fwy o uchelgais yn ein rhaglen tai cymdeithasol a'r angen i gasglu data'n well ac yn fwy cynhwysfawr. Dyna fater allweddol arall fel y gallwn fynd ati o ddifrif i fapio graddau'r broblem. Rydym hefyd yn cyffwrdd â'r angen i newid barn ein cymdeithas am ddigartrefedd trwy fwy o addysg am y symptomau a'r achosion ac rydym hefyd yn ymrwymo i weithio gyda'n partneriaid yn San Steffan i gael gwared ar Ddeddf Crwydradaeth 1824, sydd wedi dyddio, yn anymarferol, ac i bob pwrpas yn hunandrechol o ran yr union fater y cafodd ei chynllunio’n wreiddiol i'w atal—ym Mhrydain yr oes Sioraidd, gadewch inni beidio ag anghofio.

Un o brif ganlyniadau'r gwaith a wnaethom—a daeth y trafodaethau a gawsom gyda'r sector gan rai fel Crisis a Shelter Cymru—oedd fod angen dull mwy cyfannol arnom, ac wrth gwrs, mae'n debyg mai tai yn gyntaf yw'r enghraifft fawr orau bellach o ddull cyfannol, a dyna un enghraifft rydym yn ei chymeradwyo'n fawr. Nid yw'n ddigon da dweud mai tai yn syml yw'r ateb i ddigartrefedd oherwydd mae'n broblem sy'n rhychwantu asiantaethau, o iechyd i addysg, tai i gyflogaeth. Felly, mae gwir angen dull gweithredu trawsasiantaethol cyfannol arnom, a dyna pam y gwnaethom ddewis 'Mwy na Lloches yn Unig' yn deitl i’n polisi. Ystyriwyd achosion digartrefedd, sy'n gymhleth ac yn gorgyffwrdd, a gwnaeth dadansoddiad yr archwilydd cyffredinol yn ei adroddiad yn gynharach eleni argraff arnaf. Meddai, ac rwy'n dyfynnu,

Mae'n llawer mwy na rhoi to dros bennau pobl yn unig.

Ac rwy'n credu bod hynny'n bendant yn mynd i wraidd y broblem.

A gaf fi gloi trwy ddweud—? Yn gynharach, nodais ein bod yn gyfarwydd â’r pla modern hwn yn ein cymdeithas ers 40 i 50 mlynedd ac nid ydym erioed wedi cyrraedd y lefel o ymateb polisi rydym yn dyheu amdano, ac y mae pob plaid yn y Siambr yn dyheu amdano rwy'n credu. A dyna pam mai un o'r pethau y galwn amdano yw tsar tai—rhywun a fydd yn mesur ac yn monitro ein cynnydd ac yn ein dwyn i gyfrif am yr hyn a wnawn, a chredaf, yn ddelfrydol, y dylai tsar digartrefedd fod yn rhywun sydd wedi cael profiad byw o fod yn ddigartref. Rydym i gyd wedi cyfarfod â phobl sydd wedi bod yn y sefyllfa honno. Maent yn dod o bob cefndir ac mae eu setiau sgiliau a'u potensial wedi creu argraff fawr arnom ar ôl iddynt ddychwelyd i lety sefydlog, ac rwy'n siŵr bod rhywun yng Nghymru a allai fod yn bartner inni a bod yn tsar tai rhagorol i ni allu dechrau mesur cynnydd go iawn a chynnal y cyflymder. Gallai'r cyfryw unigolyn, y tsar, ddadlau ar ran y bobl agored i niwed ac annog y Llywodraeth drwy gydol y 2020au i gyflawni'r targedau y cyfeiriais atynt.

Felly, rwy’n gorffen trwy ddweud wrth y Llywodraeth, er gwaethaf yr hyn a wnaethoch drwy gynnig gwelliant 'dileu popeth', rydym am fod yn rhan go iawn o'r sgwrs genedlaethol sydd ei hangen yn awr, fel y gallwn arwain, efallai, ym Mhrydain, a rhoi diwedd ar bla digartrefedd yn ein gwlad. Diolch.