Part of the debate – Senedd Cymru am 2:45 pm ar 19 Tachwedd 2019.
Mae'n Ddiwrnod Rhyngwladol y Dynion heddiw, a cheir nifer o ddigwyddiadau ar safle'r Senedd, gan gynnwys un gan fenter Men's Sheds. Mae'r prosiectau hyn yn helpu pobl i fod yn agored am eu hiechyd meddwl, sy'n lleihau'r stigma, ac mae hyn yn hanfodol pan wyddom fod cyfraddau hunanladdiad ymhlith dynion yn cael eu disgrifio'n argyfwng cenedlaethol. Dywedir mai hunanladdiad yw'r lladdwr mwyaf o ddynion dan 45 oed. Effeithiwyd ar bron pob cymuned gan golli dynion ymhell cyn eu hamser oherwydd hunanladdiad, ac mae gennyf i brofiad personol o golli rhywun fel hyn ac fe allaf i dystio i'r chwalfa y mae'n ei achosi. Felly, ar Ddiwrnod Rhyngwladol y Dynion, rwy'n awyddus i bwysleisio pa mor hanfodol yw siarad. Os na allwch chi siarad â rhywun agos, a oes yna rai eraill, fel y Men's Sheds, y gallwch chi ddweud eich cwyn wrthyn nhw? Mae buddsoddi mewn therapïau siarad a gwasanaethau da o ran cymorth iechyd meddwl yn hanfodol hefyd, oherwydd nid oes gan bawb rywun agos i droi ato. Felly, a gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog, neu ddadl yn amser y Llywodraeth, yn amlinellu pa therapïau siarad sydd ar gael a pha strategaethau eraill y mae'r Llywodraeth yn eu defnyddio i wrthdroi'r ystadegau ofnadwy hyn ar gyfer hunanladdiad?
Mae pêl-rwyd wedi bod yn llwyddiant ysgubol yng Nghymru, ac yn y Rhondda yn arbennig—mae 825 o fenywod a genethod yn chwarae pêl-rwyd yn rheolaidd yn Rhondda Cynon Taf, ac fe ellir dod o hyd i rai o glybiau mwyaf y wlad yno. Mae hyn yn newyddion gwych. Nid yn unig y mae'n galluogi menywod a genethod i chwarae mewn tîm, ond mae hefyd yn nodwedd bwysig yn y frwydr yn erbyn gordewdra a gwella lles meddyliol. Fodd bynnag, llwyddwyd i sicrhau'r llwyddiant hwn er gwaethaf rhwystrau sylweddol. Mae'n anodd cael mynediad ar gyfleusterau chwaraeon—yn wir, mae anghydraddoldebau difrifol rhwng y rhywiau pan ystyriwch chi fod yna 35 o gaeau rygbi, criced a phêl-droed yn y Rhondda, y mae'r mwyafrif llethol ohonyn nhw mewn lleoliadau y tu allan i'r ysgolion ac felly ar gael ar benwythnosau, o'u cymharu â naw cwrt pêl-rwyd, ac nid yw chwech ohonyn nhw ar gael ar benwythnosau gan eu bod nhw wedi eu lleoli ar safle ysgol. Nawr, mae gan Lywodraeth Cymru ran i'w chwarae. Er bod gan Bêl-rwyd Cymru bron 20 y cant yn fwy o aelodau na Phêl-rwyd yr Alban, mae'n cael llawer llai o arian na'i chwaer sefydliad. Felly, fe hoffwn i gael datganiad gan y Llywodraeth yn amlinellu sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu mynd i'r afael â'r anghydraddoldeb hwn rhwng y rhywiau mewn chwaraeon a helpu i ddiwallu'r galw anhygoel sydd am bêl-rwyd yng Nghwm Rhondda a thu hwnt.