Eitem 4 ar yr agenda y prynhawn yma yw Gorchymyn Draenio Cynaliadwy (Gorfodi) (Cymru) (Diwygio) 2019, a galwaf ar y Gweinidog dros yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig i gynnig y cynnig—Lesley Griffiths.

Cynnig NDM7200 Rebecca Evans

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru; yn unol â Rheol Sefydlog 27.5:

1. Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Orchymyn Draenio Cynaliadwy (Gorfodi) (Cymru) (Diwygio) 2019 yn cael ei llunio yn unol â’r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 5 Tachwedd 2019.  

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Yn dilyn ymgynghoriad eang, cyflwynwyd gofyniad gorfodol i ddarparu systemau draenio cynaliadwy ar ddatblygiadau newydd yng Nghymru o 7 Ionawr eleni. Bydd SuDS, fel y'u gelwir yn fwy cyffredin, yn cynnig sawl budd o ran lleihau'r risg o lifogydd, ailddefnyddio dŵr glaw, ansawdd dŵr, lles a bioamrywiaeth. Rwyf yn falch mai ni yw'r wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno SuDS gorfodol ar bob datblygiad newydd.

Mae'r llifogydd diweddar mewn rhannau o'r DU yn dangos bod angen i ni fod yn wyliadwrus ac yn arloesol o ran sut yr ydym yn delio â glawiad gormodol, sydd dim ond yn debygol o waethygu o ganlyniad i newid hinsawdd. Roedd y Gorchymyn Gorfodi gwreiddiol yn un o bum darn o is-ddeddfwriaeth a wnaed gan y Cynulliad Cenedlaethol i weithredu'r darpariaethau SuDS yn Atodlen 3 i Ddeddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010.

O dan Ddeddf 2010, mae angen cymeradwyaeth cyn y gall rhywun ddechrau adeiladu systemau draenio ar safleoedd newydd a rhai sydd wedi'u hailddatblygu. Mae Gorchymyn Draenio Cynaliadwy (Gorfodi) (Cymru) (Diwygio) 2018 yn darparu ar gyfer gorfodaeth ar dorri'r gymeradwyaeth sy'n ofynnol mewn cysylltiad â systemau draenio. Mae'r Gorchymyn yn gwneud darpariaeth i'r corff cymeradwyo SuDS i arfer pwerau mynediad a dyroddi hysbysiadau gorfodi neu hysbysiadau atal i ddatblygwr sy'n torri'r gofyniad am gymeradwyaeth.

Fodd bynnag, ar ôl ei weithredu, daeth yn amlwg bod angen mân ddiwygiad i erthygl 21 o Orchymyn 2018 er mwyn sicrhau ei fod yn cyd-fynd â newidiadau diweddar i ddeddfwriaeth gorfodi arall. Mae erthygl 21 yn cyfyngu ar y dirwyon y gellir eu gosod mewn achos diannod am y drosedd o fethu â chydymffurfio â hysbysiad atal dros dro, hysbysiad gorfodi neu hysbysiad atal, hyd at uchafswm o £20,000.

Drafftiwyd Gorchymyn 2018 cyn i adran 85(1) o Ddeddf Cymorth Cyfreithiol, Dedfrydu a Chosbi Troseddwyr 2012 gael ei roi ar waith, ond ni roddwyd y ddeddf ar waith tan ar ôl hynny, felly ni chafodd ei ddal gan y ddarpariaeth honno. Dileodd Deddf 2012 y terfyn uchaf ar y dirwyon y gallai llysoedd ynadon eu gosod ar gyfer bron pob trosedd. I ddarparu cysondeb â throseddau eraill o natur debyg, cynigir y dylid newid y terfyn o £20,000 i 'ddirwy' yn unig, gan alluogi llysoedd ynadon i osod dirwy ddiderfyn. Mae hyn yn gyson â'r geiriad a ddefnyddir mewn diwygiadau i ddeddfwriaeth arall a wneir gan Ddeddf 2012.

Mae'n bwysig bod trefniadau gorfodaeth priodol yn ategu'r drefn SuDS, a chymeradwyaf y Gorchymyn hwn i'r Cynulliad Cenedlaethol.

Diolch. A gaf i alw ar Gadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, Mick Antoniw?

Diolch, Dirprwy Lywydd. Fe wnaethom ni ystyried y Gorchymyn hwn yn ein cyfarfod ar 18 Tachwedd, a gosodwyd ein hadroddiad gerbron y Cynulliad ar 19 Tachwedd. Roedd ein hadroddiad wedi nodi un pwynt rhinwedd o dan Reol Sefydlog 21.3, a gododd bryder nad oedd y memorandwm esboniadol a oedd ynghlwm wrth yr offeryn mor glir ag y gallai fod, yn benodol mewn cysylltiad â chyfyngiadau dirwyon ar gyfer troseddau. Rydym yn nodi bod Llywodraeth Cymru, yn ei hymateb i'n hadroddiad, yn cydnabod y diffyg eglurder hwn, ac rydym ni hefyd yn croesawu'r ffaith bod fersiwn wedi'i diweddaru o'r memorandwm esboniadol wedi ei hailgyflwyno ers hynny. Diolch, Dirprwy Lywydd.

Llyr Gruffydd. Na. Mae hynny'n iawn. Mark Reckless.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rydym yn sôn am sut yr ydym yn awyddus i adeiladu a chodi mwy o dai yng Nghymru, i ddarparu tai ac i gynhyrchu twf economaidd, ond y realiti yw ein bod yn rhoi mwyfwy o gyfyngiadau ac amodau ar yr hyn y mae'n rhaid i ddatblygwyr ei wneud cyn y caniateir iddyn nhw ddatblygu. Mae gofynion draenio trefol cynaliadwy wedi bod yn un o'r rhain.

Pan oeddwn yn eistedd ar Bwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau, roeddem ni'n ystyried adeiladwyr tai bach a chanolig eu maint a fe wnaethom ni dderbyn tystiolaeth a oedd yn pwysleisio'r gofynion draenio fel problem benodol. Mewn llawer o achosion, roedd angen trefniadau draenio a oedd yn barhaus ac yn gofyn am reolaeth ystâd a gwaith rheoleiddio sylweddol iawn a oedd yn ychwanegu llawer o gost at y datblygiadau. Roedd cwynion sylweddol iawn hefyd ynglŷn â Dŵr Cymru—gwrthwynebodd Dŵr Cymru rheini. Ond rwy'n nerfus ynglŷn â chael mwyfwy o ofynion, a dirwyon mwy ac ehangach, sydd yn golygu bod rheoleiddwyr yn lleihau pa mor hawdd y gall pobl adeiladu'r tai a'r datblygiadau sydd eu hangen arnom ni.

Rwy'n falch bod y newid yn cael ei wneud i'r nodyn esboniadol a nodwyd gan y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, a hoffwn ddiolch i'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol am eu gwaith yn nodi'r gofyniad hwnnw ar gyfer y newid yn y nodyn esboniadol, ond byddwn i'n cwestiynu'r ddirwy ddiderfyn. Os oes cyfres o faterion adnabyddus lle mae datblygwyr wedi gweld £20,000 fel cost o wneud busnes ac wedi gwneud pethau gwirioneddol dybryd, ac mae problem y mae angen i ni fynd i'r afael â hi, iawn, ond awgrymir, 'O wel, mae angen i ni fod yn gyson â'r pethau eraill hyn—mae'r angen hyn i wneud hyn', ac nid wyf wedi fy argyhoeddi bod yr angen hwnnw yno.

Ond rwy'n fodlon gwrando ar ymateb y Gweinidog a byddwn yn gofyn iddi'n benodol i egluro yr awdurdodau a all roi'r hysbysiadau stop cychwynnol—y 22 awdurdod lleol—. A wnaiff hi egluro—awdurdodau'r parciau cenedlaethol, Dŵr Cymru—? A yw Cyfoeth Naturiol Cymru hefyd yn cael gwneud hyn? Beth yw'r cwmpas? A fydd unrhyw ddirwy yn ofyniad gan lysoedd yr ynadon ac yn cael ei hasesu'n annibynnol cyn y byddai'n rhaid i'r datblygwr dalu? Edrychaf ymlaen at glywed ymateb cyn i ni ystyried ein sefyllfa o ran pleidleisio. Diolch.

Y cyfan yr oeddwn i am ei ofyn oedd sut y bydd y rheoliad hwn—diwygiad i'r rheoliad—yn gwneud yn siŵr bod dull cymesur o weithredu, a bod dull rhesymol yn cael ei ddefnyddio ar gyfer dirwyon a chosbau. Rwy'n anghytuno â'r pwynt y mae Mark wedi'i wneud; rwy'n credu bod systemau SuDS yn gwbl hanfodol bellach—rydym wedi dysgu hyn, mae'n rhaid iddyn nhw fod ar waith, ac mae'n iawn bod yna lefel gymesur, o ran lefel briodol uchel, i atal camddefnydd SuDS trwy beidio â mynd ati yn y ffyrdd priodol hefyd. Ond, eto, rwy'n meddwl i roi rhywfaint o sicrwydd i'r gymuned adeiladu tai fod yna ryw ffordd y mae'r broses hon yn mynd drwy rwystrau a gwrthbwysau, felly ni fydd yn cael ei defnyddio mewn unrhyw ffordd fympwyol, ond mae'r rheini sy'n dewis peidio â chydymffurfio â'r rheoliadau SuDS—a bydd rhai o'r rhain yn adeiladwyr o faint sylweddol, nid busnesau bach a chanolig eu maint yn unig; gallen nhw fod yn gwmnïau adeiladu mawr—mae ganddyn nhw rywbeth a fydd yn eu hatal rhag peidio â chydymffurfio â'r rheoliadau SuDS sydd ar waith. Ond hoffwn bwysleisio i'r Gweinidog fy mod i'n credu bod y rheoliadau SuDS yr ydym wedi'u sefydlu yn gwbl angenrheidiol yn y cyfnod sydd ohoni, nid yn faich i'w osgoi neu i betruso yn ei gylch—rhaid iddyn nhw fod ar waith oherwydd y llwyth sydd ar ein systemau dŵr a charthffosiaeth erbyn hyn.

A gaf i alw ar Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig i ymateb i'r ddadl? Lesley Griffiths.

Diolch, a diolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau. Rwy'n credu ei fod yn gwbl hanfodol ein bod ni'n darparu seilwaith draenio i ateb y galw sydd arno, gan hefyd leihau'r perygl o lifogydd a diogelu ansawdd dŵr a darparu ystod ehangach o fuddion cymunedol, fel yr oedd Huw Irranca-Davies yn cyfeirio ato.

Rwyf i wir yn gobeithio, wrth ateb pryderon pobl eraill, fod datblygwyr a chyrff cymeradwyo SuDS yn gweithio gyda'i gilydd i sicrhau nad oes angen cymryd camau gorfodi ac, yn sicr, byddwn yn gobeithio y byddai'r cymeradwyaethau cychwynnol y ceisir amdanyn nhw yn sicrhau na fydd hynny'n digwydd.

O ran y dirwyon—ynglŷn â bod yn gymesur, wrth gwrs, mae hynny'n bwysig iawn. Eto, rwy'n credu bod graddfa'r ffioedd y codir tâl amdanyn nhw ar gyfer cymeradwyaeth SAB wedi'i nodi yn y rheoliadau, felly gellid priodoli unrhyw symiau mwy a gafwyd i'r defnydd o ymgynghorydd trydydd parti. Nid ydyn nhw wedi eu rheoli gan y gyfundrefn reoleiddio ar gyfer SuDS, ond eto rwy'n credu y bydd cymryd rhan mewn trafodaethau cynnar gyda'r awdurdod cynllunio a'r SAB yn rhoi eglurder i'r datblygwr o ran y gofynion dylunio ar gyfer y safle, gan gadw eu costau manylion dylunio mor isel â phosibl.

Diolch yn fawr iawn. Y cynnig yw cytuno ar y cynnig. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, gohiriwn y bleidlais ar yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.