Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd, a diolch ichi, Gweinidog, am eich datganiad y prynhawn yma. Mae'n debyg mai'r peth mwyaf cyffrous sydd wedi digwydd i mi heddiw yw fy mod yn cael defnyddio'r darllenfwrdd, oherwydd bod gennym ni ddatganiad materion gwledig.

Ond, mae'n werth myfyrio ar faint y diwydiant i Gymru: cyfanswm trosiant o £20.5 biliwn, 210,000 neu 217,000 o swyddi i gyd, os ydych chi'n ystyried y sector arlwyo. Ac mae twf y sector a'r ymwybyddiaeth ymhlith y defnyddwyr yn syfrdanol dros, yn sicr, y 10, 15 mlynedd diwethaf. Ac mae pobl yn poeni'n fawr am darddiad y bwyd y maen nhw'n ei brynu, ac maen nhw'n barod i weithredu drwy benderfynu gwario'r arian ar fwyd y gallan nhw fod â ffydd ynddo. Felly, mae'n bwysig bod gan bobl y gallu i dyfu eu busnesau yma yng Nghymru, ac os gellir nodi arfer gorau yn y gwahanol glystyrau, yna bod arfer gorau yn cael ei rannu.

Rwy'n credu eich bod wedi nodi ehangder y clystyrau, o'r mwyaf diweddar, y sector mêl, drwodd at y farchnad allforio, sy'n faes cymhleth iawn a dweud y lleiaf. Ac, yn aml iawn, er mwyn rhoi hyder i gwsmeriaid i fynd i'r farchnad allforio honno, mae'n amlwg bod angen iddynt gael eu harwain gan gymheiriaid a gwybod bod y Llywodraeth yno i'w cefnogi.

Mae un neu ddau o gwestiynau y mae'n rhaid imi eu gofyn. Yn amlwg, dim ond yn ddiweddar y mae Tomlinson wedi mynd yn fethdalwr yn y gogledd, neu wedi mynd i ddwylo'r gweinyddwyr, ddylwn i ddweud, ac mae cyflwr ansicr ymhlith rhai o'r proseswyr mawr yma yng Nghymru. Pan edrychwch chi ar fodel Tomlinson, a oedd yn ymwneud â chefnogi cynnyrch Cymru—yn yr achos hwn, llaeth—a chaniatáu i'r llaeth hwnnw gael lle ar silff ymysg y manwerthwyr mawr, mae'n dangos bod angen esblygiad graddol yn y maes hwn, oherwydd, yn amlwg, gall busnes sydd wedi hen ennill ei blwyf dyfu'n gyflym iawn dros nos, a rhoi straen ariannol penodol a phwysau ar y busnes. A wnewch chi roi syniad inni o sut y mae'r rhwydwaith clwstwr o fudd i'r sector prosesu yma yng Nghymru, yn enwedig yn y sector cig coch? Oherwydd, rwy'n credu, petaech chi'n hepgor un lladd-dy mawr ym Merthyr, ychydig iawn o gapasiti prosesu cig eidion a fyddai ar ôl yng Nghymru. Felly, mae'n bwysig deall, o'r ddwy enghraifft hynny yr wyf wedi'u rhoi i chi, sut y mae'r sector prosesu yn elwa ar y rhwydwaith clwstwr.

Hoffwn i hefyd geisio deall sut mae'r cynllun datblygu gwledig yn helpu i lywio'r rhwydwaith clwstwr, ac o ran y cynllun datblygu gweledig yn llywio, yr hyn rwy'n ei olygu yw faint o arian sy'n mynd i'r rhwydwaith clwstwr o'r cynllun datblygu gwledig. Oherwydd, unwaith eto, dylai'r rhwydwaith clwstwr fod yn ysgogi arbedion yn y diwydiant, boed hynny wrth glwyd y fferm, neu boed hynny yn y sector prosesu, neu boed hynny yn y sector manwerthu, fel bod gennym gadwyn effeithlon a all gystadlu yn y farchnad allforio a'r farchnad ddomestig. Felly, pe byddech yn rhoi rhyw syniad i ni pa mor bwysig fu'r cynllun datblygu gwledig i lywio datblygiad y rhwydwaith clwstwr yng Nghymru, rwy'n credu y byddai hynny'n wirioneddol ddefnyddiol.

Hoffwn ddeall hefyd sut yr ydych chi'n cadw'r rhwydwaith clwstwr yn ffres ac yn fywiog. Gan fod wyth sector wedi'u cynrychioli, mae'n bwysig nad ydynt yn troi'n siopau siarad yn y pen draw, ac nad ydynt yn datblygu'r hyn yr ydym ni eisiau ei weld fel arfer gorau, yr arloesedd, a sbarduno'r syniadau newydd, a phan fo angen adfywio, neu ailwampio ar y sector penodol hwnnw, bod hynny'n digwydd, yn hytrach na bod gennym ni yr ymarfer ticio blychau o ddweud, 'Wel, mae'r sector hwnnw'n cael sylw gan y rhwydwaith clwstwr penodol hwnnw.' Gwelsom ni i gyd yr hyn a ddigwyddodd gyda'r canolfannau technium ar ddechrau oes y Cynulliad, ac, yn anffodus, nid oeddent mor llwyddiannus ag yr oedd pobl, yn amlwg, yn dymuno iddyn nhw fod, oherwydd teimlwyd nad oedden nhw'n gallu cyflawni'r hyn a oedd yn digwydd mewn rhannau eraill. Ac yn eich datganiad y prynhawn yma rydych chi'n sôn am wahanol glystyrau, yng Nghaliffornia, yn yr Eidal, ac mae'n ymddangos eu bod wedi gweithio dda yno. Wel, roedd y model technium yn canolbwyntio'n fawr iawn ar yr hyn a oedd yn digwydd yng Nghaliffornia, ond eto ni wnaeth drosglwyddo ar draws yr Iwerydd i Gymru. Felly, byddwn yn awyddus iawn i ddeall sut y mae'r adran, a chithau fel Gweinidog, yn gweithio i sicrhau bod y rhwydwaith clwstwr yn aros yn ffres ac yn aros yn fywiog.

Ac yn bwysig, yn amlwg, ar agenda, radar—galwch e' beth bynnag y dymunwch chi—y defnyddwyr yw'r argyfwng newid yn yr hinsawdd sydd wedi'i ddatgan, a lleihau carbon. Ac rwy'n sylwi yn eich datganiad eich bod yn cyfeirio at hynny, a rhai o'r modelau arfer gorau, a'r buddsoddiad sydd wedi'i wneud ym Mhrifysgol Aberystwyth ar gyfer ymchwil. Byddwn i'n awyddus iawn i ddeall meddylfryd y Llywodraeth ar hyn, oherwydd, yn amlwg, rydym ni mewn etholiad cyffredinol ar hyn o bryd—rwyf wedi eich holi chi am hyn o'r blaen. Mae gan wahanol bleidiau gwleidyddol yr agenda hon er mwyn ceisio cywasgu'r agenda garbon niwtral honno i darged 2030, yn hytrach na tharged 2050 y mae'r pwyllgor ar y newid yn yr hinsawdd yn dweud yw'r unig opsiwn credadwy sydd ar gael ar hyn o bryd gyda'r technolegau sydd gennym. Pa mor ffyddiog ydych chi y bydd y lleihad mewn carbon a nodir yn eich cynllun chi eich hun fel Llywodraeth Cymru yn cyflawni nodau'r hyn y mae'r defnyddwyr eisiau eu gweld, sef byd carbon niwtral, sydd ag ôl troed amgylcheddol da, ac y gellir ei gyflawni heb achosi niwed hirdymor i'r diwydiant, ac y gall y diwydiant gyd-fynd â'r nodau yr ydych yn eu gosod? Oherwydd, mae'n ymwneud â gosod nodau y gellir eu cyflawni ac nad ydynt, yn y pen draw, yn achosi'r niwed economaidd y gallai, o bosibl, rhywfaint o fyrhau'r amserlen honno ei achosi pe byddai targed 2030 yn cael ei rhoi ar waith.

Felly, pe bawn i'n gallu cael atebion ar y ddau gwestiwn hynny yr wyf wedi'u gofyn i chi, byddwn i'n ddiolchgar iawn, Gweinidog.