4. Dadl ar Ddatganiad: Cyllideb Ddrafft 2020-21

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:16 pm ar 7 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 4:16, 7 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

Yn sicr, ni fyddaf yn cymryd amser y Siambr drwy ailadrodd pwyntiau y mae pobl wedi'u gwneud, ond hoffwn ymhelaethu arnyn nhw, ac rwy'n credu bod angen i mi ddechrau trwy ddweud bod llawer ym mholisi Llywodraeth Cymru sy'n anhygoel o anodd anghytuno ag ef mewn gwirionedd. Yn sicr, nid ydym yn anghytuno ag ymrwymiadau yn ymwneud â newid yn yr hinsawdd, ac yn sicr nid ydym yn anghytuno â'r polisïau sy'n ymwneud â gofal iechyd darbodus, ond cefais fy magu bob amser i edrych ar yr hyn y byddai pobl yn ei wneud yn hytrach na'r hyn yr oedden nhw'n ei ddweud. Ac mae yna ddywediad yn y Gymraeg, onid oes, 'Diwedd y gân yw'r geiniog'? A'r hyn sy'n peri rhwystredigaeth, fel y mae Rhun ap Iorwerth eisoes wedi ei nodi, yw i ba raddau y mae gennym ni Lywodraeth sydd weithiau'n gallu cyflwyno polisi sy'n swnio'n arloesol, ond sydd wedyn yn methu â gwneud y pethau mwyaf sylfaenol i sicrhau bod y polisi hwnnw yn digwydd. Hoffwn i ddweud ychydig mwy i ymhelaethu ar yr hyn y mae Rhun wedi ei ddweud, ac i raddau i gefnogi'r hyn y mae Angela Burns newydd ei ddweud am y gyllideb iechyd a gofal cymdeithasol.

Mae'n ddiffiniad ystrydebol o wallgofrwydd i ddal ati i wneud yr un peth a disgwyl cael canlyniad gwahanol. Nawr, nid oes neb yn mynd i gwyno am wariant ychwanegol ar iechyd, ond oni bai ein bod yn chwalu'r gweithio ar wahân rhwng iechyd a gofal cymdeithasol, bydd y pwysau hynny'n codi dro ar ôl tro. Rwy'n siŵr nad yw'n syndod i Lywodraeth Cymru bod y gaeaf yn dod bob blwyddyn, a'n bod yn canfod ein hunain bob blwyddyn, un ffordd neu'r llall—weithiau mewn un bwrdd iechyd, weithiau mewn un arall—mewn argyfwng gwirioneddol. Dyma beth sydd gennym ni yn Hywel Dda. Rydym ni newydd gael y datganiad i'r wasg heddiw yn dweud eu bod yn parhau i ohirio llawdriniaethau nad ydynt yn hanfodol. Nawr, os nad ydym yn gwneud dim mwy na pharhau i bentyrru mwy o adnoddau i'r gyllideb iechyd ei hun—a gallaf weld pam mae hynny'n demtasiwn i'r Llywodraeth, oherwydd, wrth gwrs, mae honno'n gyllideb maen nhw yn ei rheoli; wel, y dylen nhw ei rheoli—os byddwn yn parhau i wneud hynny, ni fyddwn yn newid y problemau sylfaenol. Rydym ni ym Mhlaid Cymru wedi gwneud rhywfaint o waith ymchwil i hyn, ac am £470 miliwn y flwyddyn, sy'n swnio yn arian mawr, ond o gyllideb iechyd o £8 biliwn, nid yw'n fawr ddim, gallem ni ddarparu gofal cymdeithasol am ddim yn y wlad hon i bawb sydd ei angen. Nawr, oni fyddai hynny'n gam tuag at ryddhau'r broblem honno sydd gennym ni lle nad yw pobl yn gallu mynd i mewn i'r lleoliadau gofal sydd eu hangen arnynt? [Torri ar draws.] Rwyf yn fodlon iawn i dderbyn ymyriad.