3. Datganiad gan Weinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol: Strategaeth Ryngwladol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:40 pm ar 14 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 3:40, 14 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad a chroesawu hefyd y strategaeth ryngwladol, sydd yn ei fersiwn derfynol nawr? Ac rwy'n gobeithio bod adroddiad y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol wedi rhoi rhyw fath o oleuni ychwanegol i chi cyn i chi roi'r strategaeth honno at ei gilydd.

Mae'r strategaeth yn werthfawrogol iawn o'r hyn y mae arnom ni eisiau ei wneud, ond mae'n dal i ganolbwyntio ar ein cryfderau weithiau ac efallai nad yw yn weledigaeth gynhwysfawr o ble y byddwn ni ymhen pump neu 10 mlynedd, sy'n hollbwysig yn fy marn i. Mae'r hyn y dymunwch i Gymru fod ymhen 10 mlynedd yn dyngedfennol ac yn rhan o'ch gweledigaeth. Felly, rwy'n credu bod angen inni sicrhau ein bod, efallai yn y misoedd sydd i ddod, yn canolbwyntio ar hynny'n benodol.

Un neu ddau sylw am y strategaeth. Ceisiaf fod yn fyr, Llywydd, oherwydd rwy'n gwybod eich bod yn ymwybodol o'r amser. Dydych chi ddim yn sôn llawer am raglenni'r UE. Soniwyd y prynhawn yma wrth y Prif Weinidog am Erasmus. Sonnir am hyn ddwywaith, a dywedir y byddwch yn pwyso am gael bod yn rhan o'r rhaglenni hyn, ond y cwestiwn yw: beth mae hynny yn ei olygu mewn gwirionedd? A fyddwch chi, o safbwynt Cymru, yn edrych ar sut y gallwch chi gymryd rhan yn y rhaglenni hyn y tu allan i'r UE? Oherwydd bydd Horizon Europe, sef y rhaglen olynol, ac Erasmus+ yn hanfodol i'n sectorau addysg. Felly, beth yw ein hanes ni gyda hynny?

Sut y byddwn yn cynyddu ein presenoldeb mewn mannau eraill? Oherwydd sylwais, o'r memoranda dealltwriaeth sydd gennych chi gydag amrywiol ranbarthau a chenhedloedd, mae tri ohonynt mewn rhanbarthau o Sbaen. Rydych chi'n sôn am berthynas â Sbaen yng nghyswllt addysg. Nid oes gennym ni swyddfa yn Sbaen nac yn unman yn Sbaen. Felly, a ydych chi'n bwriadu sefydlu swyddfa rywle yn Sbaen i gysylltu â'r holl gymdeithasau hynny sydd gennych chi ar hyn o bryd? A hefyd sut byddwch chi'n defnyddio'r swyddfeydd hynny? Oherwydd mae gennym ni bresenoldeb ym Mrwsel, tair swyddfa yn yr Almaen, rwy'n credu—neu ddwy yn yr Almaen yn bendant—un yn Ffrainc, ond mae angen inni ehangu i Ewrop. Oherwydd doeddwn i ddim yn gweld Ewrop fel endid ar wahân yn hynny o beth yn y drafodaeth. Mae'n ymddangos i mi mai'r hanfod oedd y byddai pawb yn cael eu trin yr un fath. A ydych chi'n mynd i ganolbwyntio mwy ar Ewrop ac, os felly, sut mae gwahanu'r agenda Ewropeaidd oddi wrth yr agenda fyd-eang? Hefyd o ran Ewrop, beth yw safbwynt Llywodraeth Cymru ar sicrhau ein bod yn datblygu'r cysylltiadau hynny? Oherwydd y tu allan i Tsieina, gydag Ewrop mae gennych chi femoranda dealltwriaeth, i bob pwrpas—rwy'n credu bod Quebec yn un, o ran awyrofod, ond dyma yw pwyslais buddiannau Llywodraeth Cymru. Felly, mae angen inni adeiladu ein swyddfeydd yn yr ardaloedd hynny ac mae angen—fel y dywedodd Delyth Jewell, rwy'n credu—ffordd o asesu llwyddiant y swyddfeydd hynny sydd gan Lywodraeth Cymru o ran y strategaeth yr ydych wedi'i hamlinellu yn y ddogfen hon.

Hefyd, rwy'n cytuno â Delyth, ac mae'r pwyllgor wedi sôn am hyn droeon, am fasnach a Llywodraeth y DU a chyfraniad Llywodraeth Cymru at yr ail fandad trafod, ynghyd â'r broses drwyddi draw. Ond, ar wahân i hynny, a ydych chi wedi cael trafodaethau gydag adrannau eraill y DU ynghylch sut y gallwch chi weithio gyda'ch gilydd mewn gwirionedd? Oherwydd bydd angen cydgysylltu a chydweithio ag adrannau'r DU. Fe wnaethoch chi gyfeirio eich hun, yn eich dogfen, y byddwch yn dibynnu ar rai o adrannau Llywodraeth y Deyrnas Unedig. A ydych chi wedi cael y trafodaethau hynny a lle ydym ni arni o ran y trafodaethau hynny, er mwyn inni ddangos sut y gallwn ni gyflawni hyn drwy ein cydweithrediad?

Edrychais hefyd ar y sectorau y gwnaethoch chi sôn amdanyn nhw. Fe wnaethom ni sylwi ar dri. Rwy'n deall y tri. Dydw i ddim yn mynd i ailadrodd y tri hynny. Ond rwy'n poeni ein bod ni'n canolbwyntio ar y tri yna'n unig, oherwydd mae ein hanes hir o ddiwydiannu yng Nghymru a'n diwydiannau trwm, sy'n datblygu yn yr unfed ganrif ar hugain—. Soniaf am ddur fel enghraifft berffaith. Nid dur y bedwaredd ganrif ar bymtheg ydym ni; dur yr unfed ganrif ar hugain ydym ni. Felly, a ydych chi'n sicrhau y bydd y sectorau hynny hefyd yn cael eu parchu'n gyfartal ac y bydd y farchnad fyd-eang yn gweithio arnynt ac yn eu cefnogi fel y gallwn ni eu datblygu? Byddai awyrofod yn enghraifft glir arall. Mae'r rhain yn ddiwydiannau sydd wedi bod yn sylfaenol i economi Cymru ac y byddant yn dal yn sylfaenol i economi Cymru yn y dyfodol, nid dim ond y tri yr ydych chi wedi'u crybwyll yn y ddogfen.

Yn olaf, pŵer meddal. Cytunaf yn llwyr y bydd pŵer meddal yn dyngedfennol. Mae'r Swyddfa Gymreig ym Mrwsel yn arbenigwr ar bŵer meddal. Rwy'n gobeithio y gallwch chi ehangu hynny a sut y byddwch yn defnyddio pŵer meddal, nid dim ond ymhlith y Cymry alltud, ond y pŵer meddal sydd gennym ni ar hyn o bryd a'r sgiliau sydd gennym ni mewn pŵer meddal i fod yn wirioneddol fuddiol i economi Cymru a'r strategaeth i sicrhau ein bod yn datblygu hyn drwyddi draw, ym Mrwsel, yn Ewrop ac ar draws y byd.