7. Dadl Plaid Cymru: Trais a Chamdriniaeth Rywiol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:42 pm ar 15 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Leanne Wood Leanne Wood Plaid Cymru 5:42, 15 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

Na. 

Rwyf wedi mynd ar drywydd achos Alun Cairns, ac rwy'n eithaf sicr fod yna aelodau blaenllaw eraill o blith y Ceidwadwyr Cymreig yn gwybod mwy nag yr oeddent yn ei gyfaddef, oherwydd credaf fod dynion fel hyn sydd â chyn lleied o barch at ddioddefwyr trais rhywiol mewn swyddi pwerus yn cyfrannu at yr ystadegau trais rhywiol echrydus y cyfeiriais atynt yn gynharach, ac at y rhesymau pam nad yw menywod a dynion yn rhoi gwybod am droseddau. A byddaf yn parhau i fynd ar ei drywydd, a gwahoddir pob un ohonoch i arwyddo'r llythyr agored a ysgrifennais at Brif Weinidog y DU ar y mater hwn, llythyr sydd i'w weld ar fy ngwefan ac ar fy nhudalen Facebook. 

Rwyf am orffen y prynhawn yma gydag amlinelliad o'r hyn y gallwn ei wneud ynglŷn â hyn i gyd. Oes, mae angen inni herio a newid diwylliant trais rhywiol—rhaid i hyn ddechrau yn yr ysgol gyda chwestiynau fel parch a chydsyniad—ond mae'n rhaid inni newid y diwylliant gwleidyddol hefyd. Byddai ymgyrch wybodaeth gyhoeddus sy'n egluro ble mae'r ffiniau gyda chydsyniad a thrais rhywiol yn ddefnyddiol hefyd. Mae'n rhaid inni newid cymaint am y ffordd rydym ni fel cymdeithas yn ymdrin â thrais rhywiol, ac er mwyn gwneud hynny mae'n rhaid inni gael rheolaeth dros y dulliau polisi. Mae'r status quo yn gneud cam â goroeswyr trais rhywiol fel y mae pethau, a gallwn newid hynny drwy ddatganoli. 

Byddai datganoli'r system cyfiawnder troseddol hefyd yn ein galluogi i sicrhau bod rhaglenni cyflawnwyr sydd wedi'u treialu'n dda ar gael yn llawn mewn carchardai a thimau prawf i geisio lleihau'r risg y bydd troseddau rhywiol yn cael eu hailadrodd. Hefyd, hoffwn weld newidiadau i arferion yr heddlu, Gwasanaeth Erlyn y Goron a systemau'r llysoedd i fynd i'r afael â'r cyfraddau euogfarnu isel. Gallem sicrhau bod cyfweliadau ôl-drafod yn statudol pan fydd plentyn yn dychwelyd o fod ar goll; mae hyn yn digwydd mewn mannau eraill gyda chanlyniadau da, gan helpu'r heddlu i adeiladu patrymau a lluniau, ac mae'n helpu i wella systemau diogelu. 

Mae comisiwn Thomas yn rhoi cyfle inni wella'r sefyllfa gyffredinol. Daeth Thomas i'r casgliad mai datganoli deddfwriaethol llawn yn unig, ynghyd â phwerau gweithredol, fydd yn goresgyn methiannau'r system bresennol. Byddai'n rhoi cyfle inni edrych ar yr hyn sy'n gweithio mewn gwledydd eraill, fel y llysoedd arbenigol yn Ne Affrica a'r mudiadau cymdeithasol a'r ymgyrchoedd gwybodaeth ar gydsyniad a rheolaeth drwy orfodaeth a welwn yn Sweden. Gallwn adeiladu system newydd sy'n gweithio o'r dechrau, yn rhydd o rwymiadau patriarchaidd a misogynistaidd sy'n bodoli o fewn y system gyfredol. Pam na fyddem yn gwneud hynny?