Part of the debate – Senedd Cymru am 6:20 pm ar 29 Ionawr 2020.
Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd, am y cyfle i siarad i welliant Plaid Cymru ac ynglŷn â'r cynnig yn ehangach. Mae yna dri chymal i'r cynnig gwreiddiol, ac mae yna ddau ohonyn nhw lle dwi ddim yn meddwl bod gen i broblem â nhw, ar hyd y llinellau a awgrymwyd yn gynharach. Hynny yw, mae yna ddatganiadau digon amlwg: cydnabod pwysigrwydd hanesyddol pysgodfeydd Cymru yn y cymal cyntaf, ac wedyn yn galw ar y Llywodraethau i sicrhau'r manteision gorau i Gymru wrth i broses Brexit gael ei chwblhau. Yr un cymal dwi ddim yn gyfforddus ag ef, wrth gwrs, yw'r ail un, sy'n croesawu'r ffaith y byddwn ni'n gadael yr Undeb Ewropeaidd. Fydd e o ddim yn syndod i unrhyw un nad ydw i'n croesawu'r ffaith ein bod ni'n gadael. Yn sicr, dwi'n derbyn y byddwn ni yn gadael, ond dwi ddim yn credu ei fod e'n destun dathlu, yn sicr ddim o’m safbwynt i. Felly, mae Plaid Cymru yn dymuno dileu'r ail bwynt yna yn benodol, ond rŷn ni hefyd eisiau ychwanegu ambell i gymal, wedyn, yn sgil hynny.
Yn gyntaf, ein bod ni'n cydnabod pwysigrwydd sylweddol yr Undeb Ewropeaidd fel cyrchfan ar gyfer cynnyrch bwyd môr Cymru, ac ein bod ni am geisio sicrhau bod y farchnad honno yn parhau i fod ar agor ac yn hawdd cael mynediad iddi yn y dyfodol. Rŷn ni'n gwybod, wrth gwrs, dyn ni wedi clywed wrth glywed agoriad y ddadl yma, am werth y sector pysgod a physgod cregyn Cymru yn benodol. Rŷn ni'n allforio dros 90 y cant o'r cynnyrch, a llawer iawn ohono fe i'r Undeb Ewropeaidd, ac mae pysgodfeydd Cymru, cynhyrchwyr amaeth y môr, a chadwyni cyflenwi bwyd môr yn arbennig o agored i niwed yn sgil unrhyw rwystrau a all godi wrth gludo eu cynnyrch, boed yn dariffau neu’n rhwystrau eraill. Mi ddyfynnaf i chi yr hyn ddywedodd James Wilson o Bangor Mussel Producers—dwi'n siŵr bod nifer ohonoch chi yn ei adnabod ef—mi ddywedodd e rai misoedd yn ôl, a dwi'n dyfynnu o erthygl: