8. Dadl y Blaid Brexit: Pysgodfeydd

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:40 pm ar 29 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 6:40, 29 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

Ond nid oes 200 milltir—nid yw'n bodoli ar gyfer y DU. Sut y gall fodoli? Mae gennych Iwerddon ar un ochr; mae'r gwledydd Sgandinafaidd ar y llall; mae Ffrainc 20 milltir i ffwrdd o'r DU. Felly, mae'r terfyn 200 milltir yn bodoli fel rhan o Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Gyfraith y Môr yn 1982, ond dim ond os nad oes unrhyw wlad arall yn y ffordd, ac mae'r DU wedi'i hamgylchynu. Ac wrth gwrs, y broblem y mae hynny'n ei chreu hefyd, er ei bod yn gywir dweud na fydd cychod pysgota eraill yn gallu cael mynediad i ddyfroedd y DU, mae'n golygu hefyd na fydd cychod pysgota'r DU yn gallu cael mynediad i'r dyfroedd o fewn yr UE mwyach, gan gynnwys y rhan fwyaf o fôr Iwerddon, oherwydd bydd y rhan fwyaf o hwnnw'n cael ei reoli gan yr UE oherwydd ei fod o fewn dyfroedd tiriogaethol Gweriniaeth Iwerddon. Felly, bydd yn gwbl hanfodol rheoli pysgodfeydd ar y cyd yn y dyfodol.  

Ni fydd y stociau'n gwella dros nos; rwy'n credu bod hynny'n weddol glir. Os edrychwn ar y Grand Banks fel enghraifft, byddai'n cymryd degawdau i adfer y stociau hynny, y stociau penfras a arferai fod mor helaeth. Ac felly, rwy'n poeni y bydd y diwydiant pysgota yn meddwl, yn sydyn, dros nos, y bydd pethau'n dychwelyd i fod yr hyn yr arferent fod. Ni fydd hynny'n digwydd. Mae llawer o'n prosesau, yn enwedig os edrychwn ar Grimsby, a'r stori am Grimsby yr wythnos diwethaf, yn dibynnu ar bysgod wedi'u mewnforio i allu prosesu. Os nad ydynt yn cael y pysgod hynny, ni allant eu prosesu. Nawr, mae'n bosibl y gallant ddal pysgod yn eu lle yn y tymor hwy, ond ni allant ddal pysgod yn lle'r pysgod na fyddant yn eu cael yn y tymor byrrach.  

Os edrychwn ar bysgodfeydd Cymru, caiff 90 y cant o'n pysgod eu hallforio. Nid yw er ein lles ni i allforio ymhellach nag Ewrop, oherwydd mai pysgod ydynt yn y pen draw, ac os ydych yn mynd i allforio pysgod ffres, mae terfyn ar ba mor bell y gallwch fynd â hwy. Nid tariffau'n unig yw'r broblem, ond oedi. Mae unrhyw fath o oedi gyda physgod yn amlwg yn golygu yn y pen draw y bydd gennych lori lawn o bysgod wedi pydru nad ydynt o ddefnydd i neb. A'r realiti yw y byddai diwydiant pysgota Cymru'n chwalu heb gael yr un math o fynediad o ran amser at y farchnad Ewropeaidd ag sydd ganddo ar hyn o bryd, yn syml iawn am nad oes llawer o bobl ym Mhrydain yn bwyta'r pysgod sy'n cael eu hallforio—mae cyllyll môr yn un enghraifft; anaml iawn y gwelwch y rheini ar werth yng Nghymru, ond mae'n bysgodfa fawr iawn i'r farchnad yn Sbaen.  

Felly, mae angen inni feddwl am hyn gyda dos o realiti. Rwy'n cytuno'n llwyr â'r angen am reoli pysgodfeydd yn gynaliadwy, ond credaf y bydd pwysau gan rai yn y gymuned bysgota i symud at rywbeth sy'n anghynaliadwy oherwydd ei bod yn haws gwneud hynny yn awr. Buaswn yn sicr yn rhybuddio pob Gweinidog yn y DU rhag dilyn y trywydd hwnnw, ac unwaith eto, hoffwn bwysleisio bod cael mynediad i'r farchnad Ewropeaidd yn gwbl hanfodol i'n diwydiant pysgota yng Nghymru. A gadewch i ni beidio â chodi disgwyliadau na ellir mo'u bodloni. Ie, wrth gwrs, gadewch inni hyrwyddo ein pysgodfeydd; wrth gwrs, gadewch inni hyrwyddo cynaliadwyedd yn ein pysgodfeydd, ond gadewch inni wynebu realiti. Dechreuodd y dirywiad ddegawdau lawer cyn inni ymuno â'r UE, a gadewch inni fod yn ofalus ynglŷn â'r hyn a ddywedwn wrth bobl yn ein cymunedau pysgota fel na chaiff eu disgwyliadau eu codi'n afrealistig, a'u bod yn mynd yn gynyddol ddig o ganlyniad i hynny.