Part of the debate – Senedd Cymru am 3:51 pm ar 26 Chwefror 2020.
Rydych yn achub y blaen ar fy mhwynt, Mr George. Roeddwn yn ceisio cyrraedd y pwynt fod hwn yn gwestiwn anodd. Nid yw'n ymwneud yn syml â cheir yn hytrach na threnau yn hytrach na beth bynnag. Mae gennym ffyrdd sydd mewn cyflwr peryglus, nad oes ganddynt ddigon o gapasiti ar hyn o bryd i ymdopi â'r tagfeydd rydym wedi'u creu am nifer o resymau, ac nid ydynt wedi'u cynllunio i flaenoriaethu trafnidiaeth gyhoeddus. Gyda ffyrdd newydd, pan fyddant yn newydd sbon, dylem ystyried eu cynllunio i gynnwys dewis amgen deniadol teithio llesol sy'n cysylltu cymunedau yn economaidd yn ogystal ag yn gymdeithasol, ond ni all hynny fod yn wir am bob ffordd, gan gynnwys yr un a ddefnyddiaf yn y bore.
O ran trafnidiaeth werdd—wel, mae tramiau'n rhannu lle ar y ffyrdd â cherbydau modur, a boed honno'n drafnidiaeth gyhoeddus werdd neu'n dacsis hydrogen—gadewch i ni gael y rheini hefyd—byddant yn dal i ddefnyddio ffyrdd. A dadl am hynny yw hon—codi cwestiwn difrifol ynglŷn â diben ffyrdd ar hyn o bryd ac yn y dyfodol, fel y nodir yn nau bwynt cyntaf ein cynnig. Felly, nid yw'n dychwelyd i'r 1980au.
Mae ffyrdd mawr bron bob amser yn ddadleuol, er eu bod yn destun cyfaddawdu mor aml. Gall cyfaddawdu gael ei lywio gan arbedion cost nad ydynt bob amser yn cael eu gwireddu, ac ymddengys i mi nad oes gan yr un o'n Llywodraethau straeon gwych iawn i'w hadrodd am gost seilwaith strategol. Ond y gwahaniaeth rhwng y gwaith ar yr A465 a HS2 yw bod y cyntaf wedi bod yn rhan o fy mywyd, fwy neu lai, ers i mi adael y brifysgol. Dim ond basilica'r Sagrada Familia sy'n cymryd mwy o amser i'w gwblhau, ac mae cyflawniad gwael ar y seilwaith strategol hwn yn mynd yn groes i egwyddorion Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol lawn cymaint ag y byddai plastro'r wlad mewn concrit.
Gall cyfaddawdu fod yn gyfle a gollwyd hefyd. Mae rhesymau pam nad yw'r ffordd ddosbarthu i'r de o Bort Talbot yn cymryd lle'r darn uchel o'r M4—ni fyddai hwnnw byth wedi cael ei adeiladu heddiw—ond y cyfan y mae cyfyngiadau cyflymder is ar y darn hwn yn ei wneud yw symud tagfeydd i fyny'r ffordd i Llandarcy. Mae'r cynnydd mwyaf mewn traffig yn fy rhanbarth i ar y pum cyffordd i'r gorllewin o Bort Talbot. Arbrofion gyda chyffordd 41—nid yw'r rhain yn hysbysebion da i'r rheini rydym yn ceisio'u denu i'r dinas-ranbarth, yn enwedig Aberdaugleddau, na'r rheini rydym yn ceisio eu perswadio i gynnal pont dir yn ne Cymru ar gyfer masnach rhwng Iwerddon a gweddill yr UE.
I gloi, Ddirprwy Lywydd, ni waeth faint y mae hyn yn ei gostio i'r economi, mae'n gwneud ein holl gynlluniau datblygu lleol yn destun sbort hefyd. Mae'r cynnydd mwyaf mewn traffig yn fy rhanbarth i ar gyffordd 47 ger Penlle'r-gaer, sydd wedi neidio 78 y cant yn y 17 mlynedd diwethaf, a dyfalwch ble mae'r CDLl yn bwriadu adeiladu'r rhan fwyaf o'i ystadau tai?
Weinidog, yn eich ymateb, rwy'n mawr obeithio y byddwch yn ymateb i'r ddadl hon am yr hyn yr ydyw—apêl ddiffuant am rywfaint o feddwl strategol am ein seilwaith y mae ei angen yn daer er mwyn codi lefel Cymru.