7. Dadl: Cyllideb Derfynol 2020-2021

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:04 pm ar 3 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 5:04, 3 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Mae hynny'n sicr yn rhywbeth y byddwn i'n fodlon ei godi gyda fy nghydweithwyr rheoli busnes yn y gwahanol bleidiau er mwyn ei drafod, o bosibl yn y Pwyllgor Busnes.  

Ond rwy'n credu bod y pwynt yr oedd Llyr wedi'i godi yn ei sylwadau ynghylch pwysigrwydd cael trafodaeth gynnar yn bwysig, a dyna pam yr oeddwn i mor falch o weld ac ymateb yn gadarnhaol i'r argymhelliad hwnnw gan y Pwyllgor Cyllid sef y dylem ni gael dadl ar flaenoriaethau gwariant yn gynnar yn y flwyddyn. Rwy'n hapus iawn i wneud hynny, ac rwy'n edrych ymlaen at y ddadl honno maes o law.

Yr ail faes, fodd bynnag, fe wnes i dynnu sylw ato fel maes ar gyfer cyllid ychwanegol, fyddai digartrefedd a'r grant cynnal tai. Rwy'n gwybod bod hwnnw'n faes sy'n peri pryder gwirioneddol i'r Aelodau ac yn sicr mae'n cyd-fynd yn agos iawn â'n pryder ynghylch atal a'n pryder ynglŷn â gofalu am y bobl hynny sydd fwyaf agored i niwed mewn cymdeithas. Felly, byddai hynny'n un arall o'r meysydd hynny lle byddwn i'n ceisio darparu cyllid ychwanegol.

Ac unwaith eto, rwy'n credu bod yr un peth yn wir am wasanaethau bysiau. Roedd honno'n neges a oedd yn amlwg iawn yn y gwaith craffu gan y pwyllgor ac yn y dadleuon yr ydym ni wedi'u cael yn y Siambr. Eto, yn sicr, mae'n faes sy'n bwysig iawn i rai o'r bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymunedau yng Nghymru. A'r mater o gynnal a chadw ffyrdd, er efallai nad yw'n lle y byddai rhywun yn reddfol yn ystyried rhoi cyllid ychwanegol, mewn gwirionedd, mae hynny mor bwysig o ran diogelwch ar y ffyrdd ac o ran gofalu am yr asedau i sicrhau eu bod yn addas i'r diben. Felly, mae hwnnw'n faes arall yr wyf i wedi'i nodi.

Mae'r rheswm nad wyf i'n barod i wneud dyraniadau ar hyn o bryd yn ymwneud yn rhannol â'r ansicrwydd, ond hefyd, mae cychwyn ar flwyddyn ariannol newydd gyda dim ond tua £100 miliwn wrth gefn, rwy'n credu, yn rhywbeth i'w gadw mewn cof hefyd. Hynny yw, os yw'r mis diwethaf wedi dysgu unrhyw beth i ni, mae'n rhaid i ni sicrhau bod y lefel honno o arian wrth gefn ar gael. Rydym ni wedi gweld y llifogydd. Rydym ni wedi gweld yr heriau ar hyn o bryd gyda'r cyllid posibl y bydd ei angen i ymdrin â coronafeirws, yn dibynnu ar sut mae'r sefyllfa honno'n datblygu. Felly, rwy'n credu ei bod yn bwysig i gychwyn ar flwyddyn ariannol gyda lefel o arian wrth gefn. Byddai'n anghyfrifol, rwy'n meddwl, i fynd â phethau ymhell y tu hwnt i'r £100 miliwn hynny o ystyried yr hyn yr ydym ni wedi'i ddysgu yn ddiweddar. Felly, rwy'n credu ein bod yn cychwyn ar y flwyddyn nesaf gyda lefel briodol o gyllid wrth gefn.

Un maes penodol a gafodd ei godi yn y ddadl, ac rwy'n credu ei fod yn thema drwy'r holl gyfraniadau, oedd pwysigrwydd mynd i'r afael â thlodi. Daeth hynny'n amlwg iawn yn rhai o'r cyfraniadau, yn enwedig gan Vikki Howells, Mike Hedges a Rhianon Passmore hefyd—y pryderon yr oeddyn nhw wedi'u codi ynghylch mynd i'r afael â thlodi. Byddwch chi'n gweld cymaint yn y gyllideb hon sydd â'r nod o fynd i'r afael â thlodi; mae tua £1 biliwn yn y gyllideb hon â'r nod o wneud yr union beth hwnnw. Mae'n bwysig cydnabod y bydd yna unigolion a theuluoedd sy'n £2,000 yn well eu byd—arian yn eu poced—o ganlyniad uniongyrchol i'r penderfyniadau y mae'r Llywodraeth hon wedi'u gwneud.

Mae'n ffaith bod pobl yn gallu dod i arfer â phethau. Efallai nad yw pobl o reidrwydd yn sylweddoli, mewn gwirionedd, mai'r rheswm bod ganddyn nhw yr arian ychwanegol hwnnw yn eu pocedi a bod penderfyniadau'n cael eu gwneud yw oherwydd bod Llywodraeth Lafur yn blaenoriaethu pethau, fel: arian mynediad y grant datblygu disgyblion i sicrhau bod plant yn cael y nwyddau sydd eu hangen arnyn nhw ar gyfer yr ysgol; yr arian yr ydym ni'n ei gyfrannu at brydau ysgol am ddim; y dull gweithredu newydd yr ydym ni'n ei ddilyn ar gyfer brecwast am ddim mewn ysgolion uwchradd; mae gennym ni'r cynllun llaeth ysgol; rhaglenni cyfoethogi gwyliau ysgol; y cynllun treialu ar gyfer Gwaith Chwarae: Llwgu yn ystod y Gwyliau, yr ydym ni hefyd yn ei gynnal; ac yna rydym ni wedi clywed am y gwaith ar dlodi'r mislif hefyd. Dyna ddim ond rhai o'r meysydd yr ydym ni'n gweithio ynddyn nhw.

Rwy'n gweld fod fy amser yn dirwyn i ben. Rwy'n gwybod bod gennym ni'r ddadl nesaf y prynhawn yma ar y setliad i lywodraeth leol, felly bydd cyfle yno, rwy'n credu, i ystyried yr arian yr ydym ni wedi'i ddarparu ar gyfer awdurdodau lleol. Mae CLlLC wedi dweud yn glir ei bod yn teimlo ei fod yn setliad eithriadol o dda, mewn gwirionedd, ond rwy'n credu ein bod yn derbyn pwynt CLlLC nad yw un flwyddyn o setliad da yn gwneud yn iawn am ddegawd o doriadau. Ond yn sicr, ein bwriad cadarn yw cefnogi awdurdodau lleol gymaint ag y gallwn ni, a byddwch chi wedi gweld hynny fel un o'n blaenoriaethau, ynghyd â'r GIG, drwy gydol y gyllideb derfynol.

Felly, rwy'n gobeithio fy mod i wedi ceisio ymateb i rai o'r pwyntiau hynny; fel y dywedodd Nick Ramsay, mae'n anodd iawn ymateb i bopeth yn yr amser sydd ar gael i ni. Ond hoffwn i gymeradwyo'r gyllideb derfynol i fy nghyd-Aelodau a gobeithio y byddan nhw'n rhoi cefnogaeth iddi y prynhawn yma.