Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 4 Mawrth 2020.
Yn bendant. Rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt pwysig iawn—rhaid i'r plant fod yn ganolog i hyn—ac rwy'n gwerthfawrogi'r gwaith a wnaeth y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ar y mater.
Mae dyletswydd statudol ar awdurdodau lleol i asesu'r angen am wasanaethau cymorth mabwysiadu ar gyfer teuluoedd unigol sy'n mabwysiadu, gan gynnwys gwneud asesiad ar gyfer cymorth ariannol i ddiwallu anghenion penodol plant. Mae gennym bolisi Cymru gyfan sy'n pennu'r meini prawf a'r amgylchiadau y gellir talu lwfans mabwysiadu, y broses asesu ac adolygu, a'r hyn y gellir rhoi cymorth tuag ato.
Fel Llywodraeth, rydym wedi rhoi ffocws cadarn ar rianta cadarnhaol ac yn cydnabod gwerth cymorth rhianta. Mae ein grŵp gweithredu arbenigol ar rianta yn ystyried sut y gellir darparu cymorth rhianta yn y ffordd fwyaf effeithiol ledled Cymru. Ac nid wyf am ragdybio canlyniad eu gwaith, ond hoffwn bwysleisio, er bod lle i gymorth rhianta fel rhan o gwrs, mae dulliau eraill ar gael ac maent yn effeithiol mewn gwahanol amgylchiadau.
Yng ngoleuni'r hyn rwyf newydd ei egluro, byddaf yn cefnogi'r cynnig gwreiddiol, ond ni fyddaf yn cefnogi gwelliant Siân Gwenllian oherwydd nid wyf yn derbyn y geiriau am y targedau. Ond diolch iddi am ei barn ystyriol ac am dynnu sylw at adolygiad Thomas.
Ac mewn perthynas â'r cynllun statws preswylio'n sefydlog i ddinasyddion yr UE—a soniodd Rhianon am hyn hefyd—ceir 115 o blant cymwys yng Nghymru, ac rydym yn gweithio gyda'r Swyddfa Gartref, yr awdurdodau lleol, Cymdeithas Cyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i gefnogi'r broses o wneud cais ar gyfer y plant hyn. Ac rydym mewn cysylltiad rheolaidd â'r awdurdodau lleol ynglŷn â'r mater hwn.
O ran gwelliannau Neil McEvoy, yn amlwg, yn yr holl waith rydym yn ei wneud gyda phlant, mae'n rhaid i'w diogelwch fod yn brif ffactor wrth benderfynu ar yr hyn a wnawn. Ond mae cysylltiad â rhieni'n bwysig iawn, ac yn rhan allweddol o'r broses o ailuno teuluoedd ar ôl i blentyn dreulio rhywfaint o amser mewn gofal, ynghyd â chymorth parhaus. Felly, byddaf yn cefnogi'r gwelliant hwnnw. Rwy'n cytuno ynglŷn â phwysigrwydd eiriolwyr, ac mae'r trefniadau hyn eisoes yn y gyfraith ac yn y canllawiau, felly byddaf yn cefnogi hynny hefyd.
Fodd bynnag, ni fyddaf yn cefnogi'r gwelliannau eraill am resymau y byddaf yn eu hegluro. Rwyf innau hefyd yn pryderu y gallai'r rhai sy'n gadael gofal ac a ddaw'n rhieni yn wynebu'r risg o wahaniaethu. Rydym am i awdurdodau lleol newid eu hagwedd tuag at atal gwell, ac mae'r mater hwn yn rhan o'r agenda honno. Mae'r rhaglen Reflect a ariannir gennym, ac y soniwyd amdani eisoes, yn darparu cymorth mawr ei angen i rieni, ac rydym eisoes yn disgwyl llawer gan awdurdodau lleol, felly nid ydym am ychwanegu archwiliad mawr o ffeiliau achos at eu llwyth gwaith.
Mae ailgydbwyso'r sector gofal cymdeithasol i gefnogi twf maethu a gofal preswyl awdurdodau lleol a lleihau dibyniaeth ar y sector preifat yn bolisi Llywodraeth. Ar hyn o bryd, fodd bynnag, mae angen rhywfaint o ddarpariaeth breifat o ansawdd da arnom. Felly, ni allaf gytuno â geiriad y gwelliant hwnnw, oherwydd mae gennym blant yn y ddarpariaeth honno ar hyn o bryd, felly ni allwn gytuno ar eiriad y gwelliant hwnnw.
Ac ar y broses gwyno, mae rheoliadau Cymru 2014 a'r canllawiau yn darparu ar gyfer ymchwilydd annibynnol nad yw'n aelod nac yn swyddog o'r awdurdod lleol. Felly, ni allaf gefnogi'r gwelliant hwnnw.
Rwy'n ymwybodol fod angen imi gwblhau fy sylwadau, ac roedd llawer mwy o faterion y credaf y gallem fod wedi'u trafod. Gwn fod pwyntiau pwysig iawn wedi'u gwneud am addysg, ond rwyf am bwysleisio'r pwynt mewn ymateb i Oscar fod gennym grant datblygu disgyblion sydd wedi'i anelu'n benodol at blant mewn gofal, yn ogystal â phlant eraill. Felly, rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt pwysig i'w wneud.
Ond yn olaf, hoffwn orffen, fel y gwnaeth Janet Finch-Saunders, ar nodyn cadarnhaol, a gwn fod David Rowlands wedi sôn am Roots Foundation yn Abertawe. Ymwelais â Roots Foundation, a chredaf eu bod yn gwneud gwaith rhagorol yno. I lawer o blant, rwy'n credu bod rhaid inni ddweud mai bod mewn gofal yw'r hyn sydd orau er eu lles a bod hynny'n cynnig sefydlogrwydd a diogelwch, fel y mae ymatebion i'r arolwg Bright Spots wedi'i ddangos. Rwyf wedi cyfarfod â rhai sy'n gadael gofal ac sy'n gwneud yn rhagorol, yn cyflawni'n academaidd ac yn llwyddo i fyw bywydau annibynnol a bodlon. Felly, rwy'n credu ei bod yn bwysig gorffen ar y nodyn cadarnhaol hwnnw.