Part of the debate – Senedd Cymru am 5:14 pm ar 4 Mawrth 2020.
Rwy'n sicr yn cydnabod hynny, Rhianon, ond mae'n ymddangos o'r ystadegau sydd gennym yng Nghymru, o'u cymharu â'r rhai sydd ganddynt yn Lloegr a'r rhannau eraill o'r DU, ei bod yn ymddangos bod ymagwedd rhy eiddgar yng Nghymru gan y gweithwyr cymdeithasol sy'n edrych ar ôl y plant hyn, ac fe ddof at yr hyn sy'n digwydd wedyn.
Ac rwyf am edrych yn unig ar yr hyn sy'n digwydd pan fydd y plant yn cael eu rhoi mewn gofal. Mae teuluoedd y cafodd plant eu cymryd oddi wrthynt yn ei chael hi'n anodd iawn gwyrdroi penderfyniadau gwasanaethau cymdeithasol mewn perthynas â symud eu plentyn neu eu plant. Mae'r ffaith bod llysoedd teulu yn llysoedd caeedig, gan gynnwys eithrio newyddiadurwyr, yn golygu nad oes craffu annibynnol ar y gweithdrefnau barnwrol. Mae llawer o rwystrau hefyd i deuluoedd rhag gallu sicrhau cynrychiolaeth gyfreithiol dda oherwydd gallai fod gwrthdaro buddiannau lle mae cwmnïau cyfreithwyr mawr yn aml yn ymwneud â busnes awdurdodau lleol.
Mae symud plentyn o ofal ei rieni naturiol yn ddigwyddiad trawmatig, i'r plentyn ac i'r teulu, gan gynnwys i deidiau a neiniau a theulu agos. Mae'n hanfodol felly y gellir craffu'n drylwyr ar benderfyniadau o'r fath drwy'r system farnwrol. Ceir llawer o dystiolaeth anecdotaidd sy'n awgrymu bod hyn bron yn amhosibl o dan y system gyfreithiol bresennol. Er ein bod yn cydnabod bod llawer o'r dulliau cyfreithiol y tu hwnt i gymwyseddau Llywodraeth Cymru, byddem yn eich annog i ymyrryd lle bo hynny'n bosibl er mwyn gallu craffu'n gywir ar holl faes symud plant i ofal y wladwriaeth neu farnu pwy ddylai gael rheolaeth rhiant.