8. Dadl Plaid Cymru: Gwasanaethau Iechyd Meddwl

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:18 pm ar 4 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 6:18, 4 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Oes, ac roeddwn am wneud y pwynt fod gennym yr unedau yng Nghymru; dyna'r pwynt roeddwn yn ei wneud.  

A phan fo anghenion iechyd meddwl claf yn cael eu diwallu orau mewn uned arbenigol, mae byrddau iechyd yn edrych ar yr ansawdd. Yn gyntaf, gwneir penderfyniadau ynghylch yr ansawdd a'r math o ofal arbenigol a ddarperir i sicrhau ei fod yn diwallu anghenion yr unigolyn. Yn ail, mae'r comisiynydd yn ystyried y pellter o adref ac unrhyw effaith bosibl y gallai hyn ei chael ar y canlyniadau i'r unigolyn. A'r ystyriaeth derfynol fydd gwerth neu gost gyffredinol yr uned. Felly, ansawdd, pellter a gwerth yn y drefn honno yw'r ffactorau allweddol sy'n cael eu hystyried wrth leoli pobl y tu allan i Gymru ar gyfer gofal iechyd meddwl arbenigol i gleifion mewnol.

A phan fydd cleifion yn cael eu lleoli y tu allan i Gymru, rhoddir ystyriaeth hefyd i sicrhau y gall teuluoedd a pherthnasau gadw mewn cysylltiad tra bod eu hanwyliaid yn derbyn gofal oddi cartref. Gwn fod sylwadau wedi'u gwneud am achosion unigol, ac yn amlwg, ni allaf roi sylwadau arnynt, ond dyna'r gweithdrefnau sydd ar waith. Edrychir ar y mater pan wneir y lleoliadau.

Mae gennym drefniadau i sicrhau ansawdd a diogelwch y gofal a ddarperir yn yr unedau arbenigol y tu allan i Gymru. Mae fframwaith cydweithredol cenedlaethol GIG Cymru yn gytundeb a mecanwaith ffurfiol a ddatblygwyd gan uned comisiynu cydweithredol GIG Cymru a GIG Cymru. Mae'n galluogi pob rhan o GIG Cymru i gaffael a rheoli perfformiad gwasanaethau o dan safonau, costau, telerau ac amodau y cytunwyd arnynt ymlaen llaw. Goruchwylir lleoliadau o dan y fframwaith cydweithredol cenedlaethol mewn lleoliadau gofal iechyd y tu allan i Gymru gan dîm gwella sicrwydd ansawdd GIG Cymru. Mae hyn yn rhoi sicrwydd i fyrddau iechyd a Phwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru fod gwasanaethau'n cael eu darparu mewn amgylchedd diogel o ansawdd uchel.

Mae tîm gwella sicrwydd ansawdd GIG Cymru hefyd yn parhau i weithio'n agos gyda chyrff rheoleiddio yn Lloegr, gan gynnwys y Comisiwn Ansawdd Gofal. Roedd hyn yn wir yn sgil cau rhai o'r unedau yn Ysbyty St Andrew yn Northampton dros dro. Mae cyfarfodydd teirochrog rhwng y Comisiwn Ansawdd Gofal, GIG Lloegr a GIG Cymru yn parhau ar sail fisol ynglŷn â'r darparwr.

Cyhoeddasom y trydydd cynllun cyflawni 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl', sef yr un terfynol, ym mis Ionawr, ac roedd hwnnw'n nodi'r camau y byddwn yn eu cymryd gyda'n partneriaid dros y tair blynedd nesaf i barhau i wella iechyd meddwl a lles meddyliol. Mae'r cynllun cyflawni newydd yn ymrwymo i gynnal archwiliad o'r ddarpariaeth bresennol o unedau diogelwch i gleifion mewnol, ac i ddatblygu strategaeth gadarn ar gyfer cleifion mewnol iechyd meddwl. Rydym yn ymwybodol o'r anawsterau sy'n bodoli. Rydym wedi ymrwymo i gomisiynu gwerthusiad annibynnol i edrych ar ein cynnydd ers cyhoeddi'r strategaeth 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' yn 2012, a fydd yn llywio ein cyfeiriad yn y dyfodol.

Ac i ateb y pwynt a wnaethpwyd mor rymus gan Delyth Jewell—ac roeddwn ar y pwyllgor pan edrychasom ar y mater hwn, ac rydym yn ymwybodol o'r materion emosiynol enfawr sy'n effeithio ar famau a babanod newydd-anedig—gofynnwyd i Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru sefydlu darpariaeth i famau a babanod yng Nghymru i alluogi mamau i gael cymorth mwy dwys pan fo'i angen. Yn ddiweddar, gofynasom iddynt archwilio'r ddarpariaeth dros dro ar frys tra rhoddir trefniadau mwy hirdymor ar waith ar safle Ysbyty Tonna, a disgwylir iddynt fod yn eu lle erbyn gwanwyn 2021. Felly, unwaith eto, mae yna gynllun. Byddwn yn darparu hynny. Ac rwyf am ailadrodd eto sut rydym—