Part of the debate – Senedd Cymru am 9:15 pm ar 10 Mawrth 2020.
Mae angen i ni gofio hefyd, er enghraifft, fod Gofal Cymdeithasol Cymru wedi argymell y dylai Llywodraeth Cymru ailedrych ar ei phenderfyniad, gan esbonio bod y pŵer mynediad yn llenwi'r bylchau yn y broses o gofnodi darparwr a chofnodi sefyllfa, h.y. ei fod o blaid y darparwr. A dyma'r hyn a geir yn ystod pwerau arolygu. Dywedodd y comisiynydd pobl hŷn y gallai'r swyddogaeth hon fod yn hyblyg, yn ymatebol a gweithredu fel system rhybudd cynnar lle gall pryderon gael eu nodi cyn arolygiad gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru.
Tynnodd Leonard Cheshire sylw at bwysigrwydd pŵer oherwydd ei natur ragweithiol a chaniatáu i safonau gael eu mesur cyn i ddyletswydd didwylledd gael ei sbarduno. Roedd Cyngor Cymuned Gelligaer, a oedd o gymorth mawr yn eu hymatebion, ac a oedd yn siarad ar ran llawer o gynghorau cymuned, yn teimlo'n gryf y dylai fod gan y corff newydd yr hawl i fynediad at sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol. Ac fe wnaethon nhw nodi bod gan gyngor iechyd cymuned Aneurin Bevan hanes da iawn o ymateb yn gyflym i adroddiadau, a thrwy eu perthynas â'r bwrdd iechyd, trwy eu perthynas gadarnhaol â'r bwrdd iechyd, eu bod yn sicrhau newidiadau.
Ac mae yn destun siom i mi, Gweinidog, eich bod yn ceisio gwadu swyddogaeth mor bwysig ei phwys llawn. Yn eich ymatebion i'r pwyllgor, fe wnaethoch chi honni bod cyrff arolygiaeth eisoes yn cyflawni'r swyddogaeth hon ar sail safonau rheoleiddio. Ond er gwaethaf yr holl dystiolaeth, mae hynny mewn gwirionedd yn gwrthddweud yr honiad hwnnw. Roedd hefyd yn destun siom mawr yng Nghyfnod 2 eich bod yn credu bod dau welliant yr wrthblaid wedi eu drafftio mewn ffordd y byddai modd eu dehongli fel swyddogaethau arolygu oherwydd yn sicr nid dyna'r hyn yr oeddem ni yn ceisio ei wneud.
Ac fe wnes i wrando arnoch chi pan wnaethom ni gyfarfod i drafod hyn cyn Cyfnod 3, ac fe wnes i wrando'n glir iawn ar eich pryderon ynghylch yr ystyriaethau hawliau dynol, a dyna pam yr wyf wedi cyflwyno gwelliant wedi ei ailddrafftio i geisio rhoi sylw i rai o'r pryderon hynny. Ac fe wnes i'ch clywed, yng Nghyfnod 2, yn dweud eich bod wedi cael sgyrsiau adeiladol â'r cynghorau iechyd cymuned ynghylch yr hawl mynediad hwn, ond maen nhw'n benderfynol y dylid ei gadw ar wyneb y Bil.
Mae'r cyngor a gefais i mewn cysylltiad â'r elfennau hawliau dynol yn tynnu sylw at y ffaith bod yn rhaid i unrhyw ddarpariaeth mewn Bil beidio â mynd yn groes i Siarter Hawliau Dynol Ewrop er mwyn bod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol. Yn yr achos hwn, erthygl 8 ar yr hawl i fywyd preifat. Rwyf i wedi cael gwybod hefyd nad yw'r ffaith y bydd cod ymarfer yn pennu amodau a ddylai sicrhau nad yw erthygl 8 yn cael ei dorri yn ddigon i sicrhau nad yw darpariaeth yn torri Erthygl 8 ac felly o fewn cymhwysedd. Felly, yn hyn o beth, po fwyaf o amodau a roddir ar yr hawl mynediad ar wyneb y Bil, y lleiaf tebygol yw hi y bydd erthygl 8 yn cael ei thorri. Mae fy ngwelliant i, felly, yn fy marn i, yn cyflawni'r gofyniad hwn.
A hoffwn eich atgoffa ein bod yn arbennig o ymwybodol bod bwrdd y cynghorau iechyd cymuned, yn ei dystiolaeth, wedi ein sicrhau na fyddai'r pwerau yn ymestyn i wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol nad oedden nhw'n cael eu darparu yn uniongyrchol o leoliadau sy'n eiddo i gyrff iechyd a gofal, ac yn cael eu rheoli neu eu prydlesu ganddynt. Ar ben hynny, mae cyngor cyfreithiol y bwrdd yn nodi na fyddai ystyriaethau'r Ddeddf hawliau dynol yn cael eu hysgogi yn yr achosion hyn gan eu bod yn ceisio hawl mynediad i ardaloedd cyffredin, nid ystafelloedd preifat. Felly, mae'r gwelliant, fel y'i drafftiwyd, yn ceisio ystyried y ffaith na ddylai'r Bil fynd yn groes i'r Confensiwn Ewropeaidd ar hawliau dynol. Felly, rydym ni wedi sicrhau nad yw erthygl 8 ar yr hawl i fywyd preifat yn cael ei thorri. Felly, mewn geiriau eraill, os ydych yn dymuno mynd i mewn a chynnal arolygiad ar gartref gofal naill ai oherwydd ei bod yn rhan o'ch trefn arferol neu oherwydd eich bod wedi clywed bod gan rywun bryderon, gallwch ofyn am gael mynd i mewn, gallwch fynd i mewn, gallwch fynd i'r ardaloedd preifat, ond os bydd preswylydd neu ddau breswylydd yn y cartref gofal hwnnw hefyd yn dweud wrthych, 'Dewch i mewn i fy ystafell breifat, rwyf i eisiau siarad am hyn, rwy'n codi pryderon', yna bydden nhw'n mynd i mewn drwy wahoddiad. Felly, nid yw'n ymwneud â brasgamu i ystafell breifat, cartref preifat; mae'n ymwneud â mynd i mewn gyda gwahoddiad ond mynd i mewn i'r mannau cymunedol. Ac rydym ni'n credu y byddai'r gwelliant hwn yn rhoi sylw i hynny yn llwyr ac yn ei gadw. A byddwn i'n ddiolchgar pe baech yn ystyried eich safbwynt ynghylch yr hawl i fynediad ac yn cefnogi'r gwelliant hwn, oherwydd bod hyn yn mynd at wraidd corff llais y dinesydd, y ffaith bod ganddyn nhw'r hawl i fynd allan ac edrych ar sefyllfaoedd sy'n datblygu ar ran y dinesydd.