Part of the debate – Senedd Cymru ar 10 Mawrth 2020.
Pan gwyd achlysur sy’n ymwneud â’r Gymanwlad, mae cael ein hatgoffa ynghylch amrywiaeth y bobl a’r gwledydd sy’n ffurfio ein teulu ledled y byd yn ennyn ysbrydoliaeth bob tro. Cawn ein gwneud yn ymwybodol o'r nifer o gymdeithasau a dylanwadau sy'n clymu ynghyd trwy eu cysylltiad â'r Gymanwlad, gan ein helpu i ddychmygu dyfodol cyffredin, a chyflawni hynny.
Mae hyn yn arbennig o drawiadol pan welwn bobl o genhedloedd mawr a bach yn dod ynghyd ar gyfer Gemau'r Gymanwlad, ar gyfer cyfarfodydd llywodraethau'r Gymanwlad, ac ar Ddiwrnod y Gymanwlad. Mae cyfuniad o draddodiadau o’r fath yn ein cryfhau—yn unigol ac ar y cyd—trwy gyflenwi’r cynhwysion sy’n angenrheidiol at ddibenion gwytnwch cymdeithasol, gwleidyddol ac economaidd.
Rwyf wedi cael y cyfle trwy fy mywyd i weld a chlywed sut mae aelodaeth o deulu’r Gymanwlad yn golygu cymaint i’r rheini sy’n byw ym mhob cwr o’r byd, yn aml mewn lleoedd sy’n eithaf anghysbell. Mae datblygiadau ym maes technoleg a'r cyfryngau modern wedi galluogi llawer mwy o bobl erbyn hyn i weld a mwynhau (yn hynod o ddi-oed) y profiad hwn o gysylltu â'r Gymanwlad, mewn meysydd fel addysg, meddygaeth a chadwraeth.
Wrth edrych tua’r dyfodol, mae'r cysylltedd hwn yn golygu ein bod hefyd yn ymwybodol, efallai’n fwy nag erioed o’r blaen, fod yr hyn a ddewiswn a’r camau a gymerwn yn effeithio ar lesiant pobl a chymunedau sy'n byw gryn bellter i ffwrdd, ac mewn amgylchiadau tra gwahanol. I lawer, mae'r ymwybyddiaeth hon yn tanio awydd i drin adnoddau naturiol ein planed â mwy o ofal, ac mae'n galonogol gweld sut mae gwledydd y Gymanwlad yn parhau i ddyfeisio ffyrdd newydd o gydweithio i sicrhau ffyniant, wrth amddiffyn ein planed ar yr un pryd.
Fel aelodau o'r gymuned arbennig iawn hon, heddiw, ar Ddiwrnod y Gymanwlad, fy ngobaith yw y bydd pobl a gwledydd y Gymanwlad yn cael eu hysbrydoli gan bopeth a rannwn, ac yn camu tua’r dyfodol ag agwedd benderfynol o’r newydd, er mwyn gwella dylanwad y Gymanwlad i ddylanwadu er daioni yn ein byd.