Part of the debate – Senedd Cymru am 4:42 pm ar 11 Mawrth 2020.
Rwy'n falch iawn o gymryd rhan yn y ddadl hon. A gaf fi gymeradwyo David Rees, am gychwyn y ddadl hon—mater pwysig iawn, a chytunaf â phob rhan o'r cynnig—a hoffwn wneud tri phwynt sylfaenol oherwydd, yn amlwg, fel yr amlinellodd David, mae arnom angen strategaeth newydd ar gyfer canser eleni bellach yn lle'r cynllun presennol ar gyfer canser sy'n dod i ben? Mae hynny'n amlwg, buaswn wedi meddwl, er yr hoffem weld cadarnhad o hynny. Mae profiadau byd-eang yn cydnabod bod yn rhaid i wledydd gael cynllun ar gyfer canser, felly gadewch inni sicrhau bod gennym un wrth symud ymlaen, gan fod yr un presennol yn dod i ben eleni.
Yr ail bwynt y buaswn yn ei wneud yw bod llawer o hyn yn ymwneud â diagnosteg—y datblygiadau mwyaf diweddar, maent yn tueddu i fod yn ddrud ond maent yn dda—ac elfennau o'r gweithlu hefyd. Yn amlwg, gyda'r pwyllgor iechyd, rydym wedi cyflawni sawl adolygiad dros y blynyddoedd diwethaf sydd wedi amlygu pryderon ynglŷn â'r gweithlu. Nid yw'n ymddangos bod gennym ddigon o staff ym mha arbenigedd bynnag, o feddygon teulu i fyny, ond yn enwedig staff diagnostig hefyd—nid diffyg offer yn unig bellach, ond diffyg staff diagnostig. Gwelsom hynny gyda'r adolygiad o endosgopi a gynhaliwyd gennym. Nid oes digon o endosgopyddion arbenigol. Nid oes yn rhaid i bob un ohonynt fod yn feddygon; gall nyrsys arbenigol ei wneud. Ond pwy bynnag sydd â'r endosgop yn eu llaw, mae angen mwy ohonynt er mwyn gallu gwneud diagnosis o ganserau, yn gynnar neu'n hwyr.
Ac yn amlwg, mae'n bwysig—. Mae'n ddrwg gennyf, Huw.