9. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Diagnosis cynnar o ganser

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 11 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 4:55, 11 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, a diolch i'r Aelodau am gyflwyno'r ddadl bwysig hon. Credaf mai un peth y gall pob un ohonom gytuno arno yw bod angen i ganser fod yn flaenoriaeth i unrhyw Lywodraeth, o ystyried nifer y bobl yr effeithir arnynt gan ganser, fel y dywedodd David Rees yn ei gyflwyniad, ac wrth gwrs, effaith ddinistriol diagnosis yn aml, a'r effaith ehangach ar ein GIG.

Bydd yr Aelodau'n ymwybodol ein bod wedi cael cynllun cyflawni ar gyfer canser ar waith ers 2014. Mae hwn yn canolbwyntio'n sylweddol ar ganfod canser yn gynharach, ac rydym wedi bodloni galwad Sefydliad Iechyd y Byd i'w aelodau fod â rhaglen reoli canser ar waith ers cryn amser. Ond fe fyddwch yn gwybod, ac mae sawl un ohonoch wedi cyfeirio at hyn heddiw, y bydd nifer o gynlluniau cenedlaethol ar glefydau penodol yn dod i ben ym mis Rhagfyr eleni, ac rydym wedi bod yn rhoi cryn dipyn o sylw i'r hyn a ddylai ddod yn eu lle. Felly, rwy’n falch o gadarnhau heddiw, efallai ychydig yn gynharach na’r bwriad, fod y Gweinidog wedi gofyn i swyddogion fwrw ymlaen â'r gwaith o ddatblygu dull i olynu’r cynllun cyflawni ar gyfer canser. Mae'r Gweinidog hefyd wedi gofyn am ddatblygu dull olynol ar gyfer clefyd y galon a strôc, ac ar gyfer y cynlluniau eraill a ddaw i ben ym mis Rhagfyr, am roi estyniad o flwyddyn fel y gallwn gyflwyno trefniadau olynol yn raddol. Felly, rwy'n falch o allu ymateb i chi gyda'r wybodaeth honno heddiw.

Un ystyriaeth bwysig fu'r gwaith o ddatblygu nifer o ymrwymiadau yn 'Cymru Iachach' sydd â goblygiadau i'r ffordd rydym yn mynd ati i wella canlyniadau ar gyfer cyflyrau difrifol fel canser. Mae'r rhain yn cynnwys datblygu gweithrediaeth y GIG, y fframwaith clinigol cenedlaethol, y cynllun ansawdd a chyflwyno datganiadau ansawdd. Mae'n bwysig iawn fod yr ymrwymiadau hyn yn cysylltu â'i gilydd yn gadarn yng nghyd-destun canser fel y gallwn gyflawni gwelliannau mewn gwasanaethau a chanlyniadau yn gynt ac yn fwy effeithiol yn y blynyddoedd i ddod.

Mae'n wir y bydd y dull i olynu'r cynllun cyflawni ar gyfer canser yn canolbwyntio mwy ar ganfod canser yn gynharach. Mae'r cynllun cyfredol yn cydnabod bod canfod canser yn gynt yn debygol o wella cyfraddau goroesi—ac mae llawer o Aelodau wedi gwneud y pwynt hwnnw heddiw. Dwy gydran allweddol o ymarfer atgyfeirio a mynediad mewn gofal sylfaenol yw mynediad at ofal diagnostig. Mae gennym lawer iawn o weithgarwch wedi'i dargedu at y ddwy gydran hyn, ond rydym am wneud mwy a'i wneud yn gyflymach yn y blynyddoedd i ddod. Mae wedi bod yn braf iawn clywed y ganmoliaeth i ganolfan ddiagnosteg gyflym Castell-nedd Port Talbot yma heddiw, a'r gostyngiad dramatig yn hyd yr amser aros.

Rydym hefyd yn awyddus i sicrhau bod ein rhaglenni sgrinio—