9. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Diagnosis cynnar o ganser

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:58 pm ar 11 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 4:58, 11 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

Bydd mwy o bwyslais ar ganfod canser yn gynharach. Mae hynny'n mynd i fod yn rhan o'r cynllun newydd.  

Rydym hefyd yn awyddus i sicrhau bod ein rhaglenni sgrinio yn cael eu hoptimeiddio. Mae llawer o bobl wedi sôn am y rhaglenni sgrinio yma heddiw. Rwy'n derbyn bod angen gwneud mwy i annog y rheini sy'n gymwys i gael eu sgrinio i fanteisio ar y cyfle. Mae gan Iechyd Cyhoeddus Cymru dîm ymgysylltu penodol ar gyfer sgrinio sy'n gyfrifol am godi ymwybyddiaeth o sgrinio a hybu dewisiadau gwybodus.

Credaf ei bod yn bwysig cofio nad yw'r targed ar gyfer pob rhaglen sgrinio yn darged ar gyfer nifer y bobl yr hoffem eu gweld yn cael eu sgrinio; safonau yw'r rhain y mae'n rhaid i'r rhaglen eu cyflawni er mwyn bod yn hyfyw a darparu budd cyffredinol i iechyd y cyhoedd ar lefel y boblogaeth. Yn amlwg, mater o ddewis personol yw manteisio ar sgrinio, gan fod sgrinio'n rhywbeth i bobl nad oes ganddynt symptomau o'r afiechyd, ac ni fydd canser gan fawr neb sy'n cael eu sgrinio. Felly, mae'n bwysig i bob unigolyn ystyried y cydbwysedd rhwng y manteision a'r niwed posibl o gael prawf sgrinio ac unrhyw archwiliadau a thriniaethau dilynol. Mae'n rhaid inni fod yn ymwybodol bob amser o'r posibilrwydd o niwed, ac yn enwedig yr angen am dystiolaeth gadarn o'r budd cyffredinol wrth ystyried cyflwyno unrhyw raglenni sgrinio newydd, ond rydym wedi cael llwyddiannau sylweddol o ran sgrinio yng Nghymru.

Sgrinio'r Fron Cymru oedd gwasanaeth mamograffeg cwbl ddigidol cyntaf y DU. Ni hefyd yw'r wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno prawf mwy cywir ar gyfer y feirws papiloma dynol yn y rhaglen sgrinio serfigol, ac mae'r nifer sy'n manteisio arno wedi codi ers hynny i 73 y cant. Rydym hefyd wedi cyflwyno prawf mwy cywir, fel y nododd Caroline Jones, ar gyfer sgrinio coluddion, ac eleni, byddwn yn cymryd y cam cyntaf mewn cyfres o gamau i optimeiddio'r rhaglen yn unol â chanllawiau cenedlaethol. Mae nifer y bobl sy'n manteisio ar y prawf wedi codi i 57 y cant, ac rwy'n gobeithio y byddwn yn cyrraedd y safon o 60 y cant ar gyfer y cohort oedran presennol.

Ein huchelgais o hyd yw cyflawni canlyniadau canser y gellir eu cymharu â'r gorau yn Ewrop. Rydym wedi gwneud cynnydd sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf o ran canlyniadau ac o ran darparu gwasanaethau, a hoffwn dynnu sylw at y—[Torri ar draws.] Gwnaf, yn sicr.