Gweinidog, mae fy etholaeth i, sef Pontypridd—a llawer o Rondda Cynon Taf, wrth gwrs— wedi cael ei distrywio gan y llifogydd. Ym mharc adwerthu Trefforest yn unig—£150 miliwn o ddifrod yw'r amcangyfrif. Y peth cyntaf y mae arnaf i ei angen yw sicrwydd na fydd y cyllid sydd ar gael i ymadfer ar ôl y difrod llifogydd yn cael ei effeithio mewn unrhyw ffordd, oherwydd mae llawer o'r busnesau hynny ar hyn o bryd hefyd yn cael eu heffeithio gan bandemig y coronafeirws, ac mae hynny wedi creu bron ddwywaith yr ergyd— ergyd ddwbl i'r busnesau penodol hynny. Yn union wrth iddyn nhw ddechrau ymadfer, dod yn ôl ar eu traed, maen nhw wedi cael eu taro hefyd, felly bydd angen help penodol iawn arnyn nhw. O ran trafnidiaeth, wrth gwrs mae yna gwmni trafnidiaeth mawr iawn. Rydym wedi sôn am fusnesau bach a busnesau canolig, ond mae gennyf i gwmni trafnidiaeth—fel y gwyddoch chi'n iawn—yn fy etholaeth i sy'n cyflogi tua 800 o bobl. Mae trafnidiaeth yn cael ei heffeithio'n ddirfawr. Mae wedi'i chysylltu â'r fasnach dwristiaeth, mae wedi'i chysylltu â gwyliau, a chredaf nad yr hyn sydd ei angen yw ymateb adweithiol gan fusnesau, ond mewn gwirionedd ymateb rhagweithiol gan Lywodraeth Cymru i fynd at y busnesau hynny ac ymgysylltu â nhw am yr hyn sydd angen ei wneud yn benodol yn ystod yr ychydig fisoedd nesaf, oherwydd mae rhai'n mynd i golli gwaith, a bydd diswyddiadau, ledled y wlad. Rwy'n gweld mai'r amcangyfrif yw bod un rhan o bump o holl weithlu'r DU yn debygol o fod i ffwrdd o'r gwaith ar ryw adeg o ganlyniad i'r coronafeirws.  

A gaf i hefyd ofyn a oes modd ichi ddweud ychydig mwy am y llythyr gan y Prif Weinidog, yr wyf yn credu iddo fynd at y Llywodraeth, ynghylch y mater o incwm cyffredinol? Oherwydd rwy'n gweld yr holl gamau a mesurau sydd wedi'u cymryd ynghylch tâl salwch ac yn y blaen, ond, a bod yn onest, rhywun sy'n mynd o swydd ar gyflog llawn i dâl salwch o £94.25 yr wythnos—nid yw'n mynd i allu byw ar hynny, mae'n mynd i'w wthio i dlodi, a'r un broblem yn union o ran credyd cynhwysol.

Nawr, efallai ei bod yn warthus bod y lefelau budd-daliadau hynny mor isel o'u cymharu â'n partneriaid Ewropeaidd, ac efallai mai nawr yw'r amser i wthio'r cyfle i roi gwarant isafswm incwm i bob un gweithiwr neu berson sy'n colli ei swydd neu ei gyflogaeth yn dod i ben o ganlyniad i'r coronafeirws. Wrth gwrs, nid yw hwn yn rhywbeth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud, ond dylem fod yn ei wthio. Oherwydd mae'n ymddangos i mi mai dyma'r ffordd symlaf a mwyaf amlwg o sicrhau bod yr hyn a ddigwyddodd yn ystod y cyfnod o gyni, pan wnaeth y bobl sy'n gweithio a'r rhai sydd fwyaf agored i niwed ddioddef am 10 mlynedd—a gwyddom yr ymddengys mai'r bobl sy'n gweithio a'r bobl sy'n agored i niwed sydd ar eu colled mewn trychinebau—nad yw hynny'n digwydd eto o ganlyniad i coronafeirws.  

Wrth gwrs, rydym yn amddiffyn ein busnesau, oherwydd rydym eisiau cadw swyddi. Rydym eisiau i'r swyddi hynny fod yno yn yr amgylchedd ôl-bandemig. Ond, yn yr un modd, mae'n rhaid inni wneud yn siŵr nad y bobl sy'n gweithio sy'n dioddef canlyniadau'r trychineb hwn ac—os ydym ni'n gymdeithas unedig, yn Deyrnas Unedig, yn Gymru unedig ac yn rhan o strwythur byd-eang, yna mae'n rhaid inni sicrhau nad yw pobl sy'n gweithio yn cael eu gwthio i dlodi o ganlyniad i'r hyn sy'n digwydd, a bod eu hincwm a'u lles cymdeithasol yr un mor bwysig â phob agwedd arall ar y feirws hwn yr ydym ni'n ceisio ymdrin ag ef.