Rwy'n croesawu'r cyhoeddiad ynghylch ardrethi busnes, ond ni fydd hyn yn helpu'r rhan fwyaf o fusnesau bach a phobl hunangyflogedig yn y Rhondda gan nad ydyn nhw'n gymwys i dalu ardrethi busnes. Rwyf wedi cael fy llethu gan negeseuon gan bobl bryderus y mae eu hincwm wedi dod i ben yn ddisymwth yn y dyddiau diwethaf, ac nid oes gan lawer o bobl gynilion oherwydd eu bod wedi buddsoddi popeth yn eu busnesau. Mae pobl sy'n ceisio cyngor ar beth i'w wneud ar hyn o bryd wedi cael gwybod gan yr awdurdodau am fynd ar lwfans ceisio gwaith. Wrth gwrs, nid yw hynny'n mynd i dalu costau gorbenion, morgeisi a biliau eraill. Ni allwn anghofio'r effaith ar y busnesau bach hyn, a rhaid inni wneud yr hyn a allwn i'w helpu i oroesi, ac mae hynny'n cynnwys cymorth gyda thaliadau morgais a rhent fel nad yw pobl yn colli eu cartrefi a'u hadeiladau o ganlyniad i hyn.

Dim ond y bore yma, daeth busnes a oedd yn dechrau codi'n ôl ar ei draed ar ôl cwymp mewn gwerthiannau y llynedd i'm gweld i. Ar ddechrau'r flwyddyn, gofynnais i Lywodraeth Cymru weithredu'n gyflym i gynorthwyo'r cyflogwr sylweddol hwn yn y Rhondda, ac rwy'n falch o ddweud eich bod wedi ateb y galw hwnnw'n dda, Gweinidog, a chafodd cynllun a model busnes eu datblygu a oedd, ynghyd â chynnydd mewn gwerthiannau, wedi rhoi'r cwmni hwnnw ar sylfaen gadarn ar gyfer y dyfodol. Erbyn hyn mae'r cynlluniau hynny'n debygol o fod yn gwbl anghynaladwy. Un peth a allai fod o gymorth i'r cwmni arbennig hwn a nifer o rai eraill yn yr un cwch fyddai cyflwyno'r cynlluniau ProAct a ReAct a ddaeth o adran yr economi o dan Ieuan Wyn Jones o Blaid Cymru yn 2008. Daeth cwmnïau ac undebau llafur at ei gilydd ar ôl y cwymp yn y banciau a gyda'i gilydd gwnaethant gynigion lle'r oedd modd i'r gweithwyr gadw eu swyddi nes bod y storm ariannol wedi symud yn ei blaen. Fe wnaethoch chi sôn am ReAct yn eich datganiad, Gweinidog, ond gwnaeth yr uwchgynadleddau hyn yn 2008 fwy o lawer na hynny.  

Soniais i hefyd am yr incwm sylfaenol cyffredinol yn gynharach, ac rwyf eisiau eich gweld yn ymrwymo i hynny o hyd. A allai Llywodraeth Cymru lunio pecyn o fesurau ar fyrder a fyddai'n cynorthwyo'r economi ac yn cadw pobl mewn gwaith ac allan o dlodi? Mae angen mynd i'r afael â hyn ar frys nawr.

Ac i orffen, hoffwn i ofyn pryd y bydd y grantiau hyn ar gael i fusnesau bach. Mae pobl yn y Rhondda yn dal i aros am gymorth Llywodraeth Cymru a gafodd ei gyhoeddi ar gyfer y llifogydd bron fis yn ôl. Nid yw pobl yn gallu fforddio aros cyn cael y cymorth hwn. Mae busnesau'n dadfeilio erbyn hyn. Mae angen y cymorth hwn arnyn nhw ar unwaith.