2. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:28 pm ar 29 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:28, 29 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Llywydd, hoffwn ddiolch i Lynne Neagle am y ddau bwynt yna. Mae coronafeirws yn argyfwng busnes yn ogystal ag argyfwng iechyd, ac mae hynny'n cael ei deimlo ymhlith rhai cyflogwyr mawr iawn yma yng Nghymru. Rwy'n credu bod sicrwydd ynglŷn â'r cynllun ffyrlo, fel bod cwmnïau'n gwybod nad yw'n mynd i ddod i ben yn ddisymwth, y gallan nhw barhau i ddal eu gafael ar eu gweithluoedd ac nad oes angen iddyn nhw symud i ddiswyddo, yn allweddol i ymdrin â'r mathau o broblemau y mae Lynne Neagle yn eu nodi yn ei hetholaeth ei hun ond sydd yno mewn sawl rhan arall o Gymru hefyd. Mae'r rheini'n gwmnïau nad ydyn nhw eisiau gadael i'w staff fynd gan eu bod nhw'n colli'r sgiliau y maen nhw eu hunain, mewn llawer o achosion, wedi buddsoddi yn eu tyfu dros flynyddoedd lawer. Ond mae'r cynllun ffyrlo yn dod i ben nid gymaint â hynny o wythnosau o nawr. Mae'r Canghellor wedi cyhoeddi un estyniad byr iddo; mae angen iddo gyhoeddi estyniadau pellach, yn enwedig i'r sectorau mwyaf agored i niwed, o'r math y mae Lynne wedi eu nodi. Ac rydym ni'n parhau i ddadlau'r achos hwnnw yn eglur iawn iddo. Ond y cwbl y bydd diwedd cyflym a sydyn i'r cynllun ffyrlo yn ei wneud fydd arwain at gostau i Lywodraeth y DU, gan symud o'r cynllun ffyrlo i gostau diswyddo a chostau budd-daliadau. Felly, byddai'n llawer gwell parhau i fuddsoddi i helpu'r cwmnïau hynny i gael dyfodol llwyddiannus, ac, wrth gwrs, byddwn ni'n gwneud yr hyn a allwn ni trwy Weinidog yr economi a'i dîm i helpu mewn achosion penodol.

Cyn belled ag y mae siopwyr yn y cwestiwn, diolch i Lynne am yr hyn a ddywedodd am y gwelliant i'r sefyllfa. Rwy'n credu eu bod nhw'n llawer mwy ffyddiog nawr bod y rhai yn y grŵp a warchodir yn gallu cael mynediad at siopa ar-lein. I bobl y tu allan i'r grŵp hwnnw sy'n canfod nad ydyn nhw bellach yn gallu cael mynediad fel yr oedden nhw, rwy'n credu mai eu canolfan awdurdod lleol yw'r lle cyntaf iddyn nhw gysylltu ag ef. Ac efallai y bydd trefniadau eraill y gellir eu rhoi ar waith lle gall pobl ddal i gael y bwyd sydd ei angen arnyn nhw, a gall pobl anabl ac eraill nad oes ganddyn nhw rwydweithiau cymorth ddibynnu ar y cymorth y gall awdurdodau lleol ei roi iddyn nhw. Efallai na fydd hyn yn digwydd trwy drefniant siopa ar-lein, ond gwirfoddolwr yn mynd i'r siop, yn cael yr hyn sydd ei angen arnyn nhw ac yn ei ddanfon iddyn nhw. Ac yn unol â'r hyn a ddywedodd Lynne Neagle ac y mae eraill wedi ei ddweud, mae awdurdodau lleol yng Nghymru, rwy'n credu, yn dangos yn llwyddiannus eu bod nhw'n gallu camu i'r adwy lle mae gennym ni bobl agored i niwed nad oes ganddyn nhw rwydweithiau eraill y gallan nhw fanteisio arnyn nhw.