2. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:47 pm ar 29 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 2:47, 29 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Ymddiheuraf am y mater technegol a'm rhwystrodd rhag ymuno pan ddylwn i fod wedi gwneud. Mae hynny wedi'i ddatrys nawr, fel y gallwch chi weld. Prif Weinidog, a ydych chi'n rhannu fy anobaith weithiau bod yn dal i fod rhai pobl sy'n credu y dylem ni, yng Nghymru, ein cymharu ein hunain â Lloegr bob amser? Tua 20 mlynedd yn ôl, gwelais ohebiaeth gan y prif swyddog meddygol ar y pryd yn rhybuddio am beryglon y cysylltiad rhwng enseffalopathi sbyngffurf buchol—BSE—a chlefyd Creutzfeldt-Jakob—CJD—a'r ymateb gan ei swyddog cyfatebol yn Llywodraeth y DU yn y bôn oedd, 'rydych chi yng Nghymru; gwnewch fel yr ydym ni'n dweud'—geiriau i'r perwyl hwnnw. Pa mor drist yw hi bod yr hyn sydd yn deillio o gymhleth israddoldeb—mae'n rhaid bod Lloegr rywsut yn well—yn dal i fod gyda ni. Gallem ni ddadlau, wrth gwrs, mae'r hyn y mae Lloegr wedi ei wneud mewn gwirionedd yw ymwahanu oddi wrth Gymru ac nid y ffordd arall.

A gaf i droi eich sylw at y profi? O'r hyn yr wyf yn ei ddeall, felly, rydych chi'n dweud mai prin yw gwerth clinigol profion oni bai bod pobl yn cael eu profi yn ddyddiol. Felly, nid yw cynnig prawf i rywun am ei fod mewn grŵp agored i niwed o unrhyw werth o gwbl oni bai bod yr un unigolyn yn cael ei brofi bob dydd er mwyn gweld a oes ganddo'r feirws, os nad oes ganddo symptomau pan gynhelir y prawf cyntaf.

Yr ail bwynt yw hyn: fe ddaw amser pan fydd hyn i gyd wedi dod i ben ac rydym yn gobeithio, wrth gwrs, y daw'r amser hwnnw ynghynt yn hytrach nag yn hwyrach, ond i'r rhai ohonom ni sy'n cofio cwymp y banciau yn 2008, pryd y cymerodd bancwyr gynilion yr oedd pobl wedi llafurio i'w hel a mynd â nhw, i bob pwrpas, i gasino bancio a'u taflu i ffwrdd, cawsant eu hachub gan bobl sy'n gweithio yn y sector cyhoeddus—y bobl hynny sydd nawr yn gweithio'n galed iawn ar gyflogau pitw; y bobl hynny sydd wedi rhoi eu holl amser—oriau lawer iawn, bob un dydd—i achub bywydau a gofalu am bobl. Nhw oedd y bobl drwy rewi eu cyflogau a thrwy gyni cyllidol a orfodwyd i dalu am yr hyn yr oedd pobl eraill wedi ei wneud. A allwch chi roi sicrwydd i mi, Prif Weinidog, pan fo hyn ar ben, na fydd y bil ar gyfer yr arian a fenthycir gan Lywodraeth y DU yn syrthio'n anghymesur ar ysgwyddau gweithwyr yn y sector cyhoeddus sy'n gweithio mor galed, ond yn hytrach, y byddwn yn edrych ar bêl-droedwyr â chyflogau breision; y byddwn yn edrych ar fusnesau mawr, y mae llawer ohonyn nhw—mae rhai ohonyn nhw yn gwneud—ond mae llawer ohonyn nhw nad ydynt yn talu eu cyfran deg o dreth, ac y byddwn yn cymryd y mater o osgoi trethi o ddifrif er mwyn sicrhau bod y rhai sydd â'r cefn mwyaf llydan yn gallu talu yn y dyfodol a hefyd nad yw'r rhai sy'n rhoi cymaint ar hyn o bryd yn cael eu cosbi, o gofio'r ffaith eu bod yn achub cymaint o fywydau?