Part of the debate – Senedd Cymru am 2:23 pm ar 6 Mai 2020.
Wel, Lywydd, a gaf fi ddiolch i Darren Millar am ei gwestiwn, am y cyfle i ddweud rhywbeth am y garreg filltir o 75 mlynedd, a diolch iddo am ei ddygnwch wrth sicrhau ein bod yn meddwl am y digwyddiadau hyn a sut rydym yn eu nodi?
Treuliais lawer o brynhawn ddoe mewn cyfres o sgyrsiau dros y ffôn a thrwy gyswllt fideo â chyn-filwyr o Gymru a fu’n ymladd ar Ddiwrnod VE, ac roeddent yn sgyrsiau hyfryd. Rwy'n credu bod yr unigolyn ieuengaf y siaradais ag ef yn 94 oed, ac roedd y unigolyn hynaf y siaradais ag ef yn 100 oed, o Aberystwyth. Mae pob un ohonynt yn llawn o atgofion am yr amser hwnnw, ac yn llawn tristwch hefyd, oherwydd iddynt hwy, mae Diwrnod VE—mae'n fater o ddathlu'r hyn a gyflawnwyd, ond mae hefyd yn destun cryn dristwch ynglŷn â'r bobl roeddent yn eu hadnabod ac a safodd gyda hwy, y bobl na oroesodd y rhyfel fel y gwnaethant hwy. Ac ni siaradais ag unrhyw un na wnaeth enwi rhywun arall a oedd wedi bod yn agos atynt ac nad oedd wedi goroesi fel y gwnaethant hwy. Ond roeddent yn sgyrsiau hyfryd. Roedd yn wych gweld pobl yn ymdopi â thechnolegau nad oeddent byth yn meddwl y byddai angen iddynt eu defnyddio, a chael y sgyrsiau hynny drwy Skype a thrwy Zoom a'r holl bethau eraill y mae'n rhaid inni eu gwneud.
Byddaf yn sicr yn nodi Diwrnod VE fy hun. Byddaf wrth y senotaff yma yng Nghaerdydd am 11 o'r gloch ddydd Gwener, fel rhan o'n ffordd genedlaethol o nodi’r foment honno, ac mae'n cael ei nodi, fel y gŵyr yr Aelodau, mewn ffyrdd gwahanol iawn oherwydd yr adeg rydym yn byw ynddi. Ac yna, mae angen inni edrych y tu hwnt i'r adeg hon i weld beth y gallwn ei wneud pan allwn ddod at ein gilydd unwaith eto, ac mae trafodaethau'n mynd rhagddynt, a phan ddaw'r adeg y gallwn wneud pethau mewn ffyrdd rydym yn fwy cyfarwydd â hwy, ni fyddwn wedi anghofio'r angen i sicrhau y bydd nodi Diwrnod VE yn rhywbeth y gallwn ei wneud yn y dyfodol yn ogystal â ddydd Gwener.