4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:33 pm ar 13 Mai 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:33, 13 Mai 2020

(Cyfieithwyd)

Iawn. O ran y £40 miliwn, fe'i dosbarthwyd i lywodraeth leol i gefnogi'r sector gofal cymdeithasol. Byddwn yn disgwyl y bydd y bobl hynny sydd â gofal a gomisiynir drwy'r gwasanaeth iechyd gwladol yn gweld eu bod yn cael y cymorth priodol ar gyfer eu busnesau hefyd. Rwy'n fodlon i gael sgwrs bellach gyda hi. Gwn fod ein cyfarwyddwr arweiniol yma ar ofal cymdeithasol ac integreiddio'n cael y sgwrs uniongyrchol honno gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, gyda Chymdeithas Cyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol, a disgwyliaf y bydd honno'n sgwrs a ddylai ddod i gasgliad priodol. Rwyf hefyd yn trafod yn rheolaidd gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, ac wrth gwrs, yn rheolaidd—deirgwaith yr wythnos, mi gredaf—mae trafodaeth arweinwyr gyda phob un o'r 22 arweinydd yn cyfarfod o bell gyda'r Gweinidog Llywodraeth Leol, ac mae cyfleoedd i gael y sgyrsiau hynny i ddeall sut yr ydym yn defnyddio'r arian hwnnw. Rwy'n credu hefyd ei bod hi'n bwysig iawn cydnabod nad un ergyd yw hon. Rydym ni'n mynd i fod yn yr amgylchiadau eithriadol hyn am fisoedd i ddod, ac mae angen i ni wneud yn siŵr mai'r sgyrsiau tawel, rhesymegol ac, ar adegau, ymchwilgar y mae angen i ni eu cael yw'r ffordd yr ydym ni'n ymdrin â hyn yn hytrach na gwneud honiadau tipyn yn fwy anghyffredin. 

O ran cyfarpar diogelu personol, dydw i ddim yn siŵr fy mod wedi deall yn iawn y sylw yr oedd yr Aelod yn ei wneud; roedd yn ymddangos bod a wnelo'r sylw â dryswch ynghylch a yw cynghorau lleol yn gofyn sut y mae cyfarpar diogelu personol yn cael ei ddefnyddio mewn gofal sy'n gysylltiedig â nyrsio a gofal nad yw'n gysylltiedig â nyrsio, neu a yw'n ymwneud â'r ddarpariaeth. Ond, yn y pen draw, mae'r Llywodraeth yn talu am hynny i gyd. Rydym ni'n talu am y cyfarpar diogelu personol sy'n cael ei ddosbarthu i gartrefi nyrsio. Rydym ni'n talu am gyfarpar diogelu personol, p'un a yw pobl yn derbyn gofal nyrsio ai peidio. Ar adegau arferol, ni fyddem yn gwneud hynny, felly mae'n ddynodiad arall o'r cyfnod eithriadol yr ydym ni ynddo—y ffaith bod y Llywodraeth yn darparu'r gofal hwnnw i gyflogwyr sydd â chyfrifoldebau cyfreithiol am gyfarpar diogelu personol. Ond dyma'r unig ffordd o wneud yn siŵr bod cyfarpar diogelu personol digonol yn cyrraedd ein haelodau staff rheng flaen lle maen nhw'n darparu gofal i'n hetholwyr mewn gwirionedd.

O ran y taliad o £500, ceir sgyrsiau a thrafodaethau parhaus ynghylch sut y gwneir y taliad hwnnw i bobl sy'n darparu gofal cymdeithasol rheng flaen. Ac rwy'n croesawu'r ffaith bod yr Aelod eisiau gweld pobl yn cael hynny yn eu pocedi; rwy'n gobeithio y bydd yn ymuno â ni i ofyn i Lywodraeth y Deyrnas Unedig sicrhau y darperir hynny am ddim. Byddai hynny'n fonws i'w groesawu i'r aelodau staff hyn sy'n cael eu talu'n gymharol isel. Ac rwy'n gobeithio y bydd hi a'i grŵp yn lobïo'r Canghellor a Llywodraeth y DU i wneud yn siŵr bod hynny'n digwydd, yn hytrach na gweld rhywfaint o'r arian hwnnw'n cael ei fachu ar ffurf treth ac Yswiriant Gwladol. Ond mae'n sgwrs weithredol rhwng cyflogwyr, undebau llafur a'r Llywodraeth ynghylch sut y dylid gweithio ar fanylion hynny, er enghraifft, i wneud yn siŵr nad yw taliad untro yn effeithio ar daliadau budd-dal mewn gwaith i rai o'r aelodau staff hyn. Ni fyddwn i eisiau gweld y bobl hyn yn cael eu cosbi oherwydd arwydd gwirioneddol o gydnabyddiaeth o'r cyfnod eithriadol y mae'r aelodau staff hyn yn byw ynddo, a'r gofal y maen nhw'n ei ddarparu ym mhob un o'n cymunedau.