Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 13 Mai 2020.
Diolch. Wel, nid yw'n syndod i mi mai'r bobl leiaf cefnog yn ein gwlad ni sydd â'r risgiau mwyaf o ran eu hiechyd. Mae perthynas uniongyrchol rhwng iechyd gwael a chanlyniadau economaidd gwael hefyd nad ydyn nhw'n cyfateb i'r dalent sy'n bodoli yn y cymunedau hynny, ac rwy'n gweld hynny yn fy etholaeth fy hun yr wyf yn falch o'i chynrychioli ac mae'n fraint i wneud hynny. Mae'n ddarlun y bydd llawer ohonom ni yn y Cynulliad yn ei gydnabod.
Yr her pan fo gennych chi ganlyniadau afiechyd gwaeth i ddechrau ac yna lledaeniad cymunedol eang o COVID-19 ac yna rydych yn cael y troshaenau o ran pa mor agos y mae pobl yn byw gyda'i gilydd, anallu pobl, o bosibl, i deithio i'r gwaith yn eu car eu hunain—. Rwy'n cynrychioli un o'r rhannau o'r wlad sydd ag un o'r lefelau isaf o berchenogaeth ceir; mae heriau gwahanol y mae pobl yn eu hwynebu o ran sut y maen nhw'n byw eu bywydau. Ond mae hefyd yn ailadrodd pwysigrwydd y cynllun profi, olrhain a diogelu y byddwn ni'n ei gyflwyno ledled y wlad. Mae'n ymwneud ag amddiffyn pobl rhag y niwed hwnnw a fyddai'n digwydd fel arall. Pwysigrwydd y rheolau cadw pellter cymdeithasol. Po fwyaf y bydd pobl yn cadw at y canllawiau hynny a'r rheolau hynny, y mwyaf tebygol yr ydym o atal niwed rhag digwydd mewn unrhyw deulu neu unrhyw gymuned.
A gallaf ddweud yn onest ac yn llwyr, i'r Llywodraeth hon, fod sicrhau cyfiawnder cymdeithasol wedi ein hysgogi ni a'r meincwyr cefn sy'n cefnogi'r Llywodraeth i mewn i wleidyddiaeth yn y lle cyntaf. Dyma'r rheswm y rhoddais y gorau i fy swydd arall er mwyn sefyll mewn etholiad; dyma'r rheswm yr ymunais â'm plaid wleidyddol; ac mae wrth wraidd y rheswm am fodolaeth y Llywodraeth hon dan arweiniad Llafur Cymru. Rwy'n falch ei fod.
Bydd gennym lawer iawn mwy i'w wneud ar ddiwedd y pandemig coronafeirws, fodd bynnag, oherwydd byddwn yn gweld niwed a fydd wedi'i ddosbarthu'n anghyfartal ar draws ein gwlad, a dyna pam y mae'n rhaid i'r llwybr at adferiad ystyried hynny a meddwl sut yr ydym yn ailadeiladu ac ailfodelu, nid yn unig ein heconomi, ond y gwerthoedd sy'n ysgogi ein dewisiadau. Er enghraifft, y gwerth yr ydym yn ei roi ar weithwyr gofal cymdeithasol, y byddwn ni i gyd yn eu cymeradwyo ar nos Iau, ond wedyn i ystyried faint yr ydym yn barod i'w talu, yr hyn yr ydym yn disgwyl iddyn nhw ei wneud wrth ofalu am rai o'n dinasyddion sy'n agored i niwed a pha fath o gymdeithas yr ydym ni eisiau ei datblygu i wneud y dewisiadau hynny'n bosibl.