Part of the debate – Senedd Cymru am 3:43 pm ar 13 Mai 2020.
Wel, mae'r gwasanaeth iechyd wedi cael ei aildrefnu, i bob pwrpas, i ymdrin â'r her fawr hon. Buom yn siarad yn gynharach am rai o'r heriau o ran niwed nad yw'n gysylltiedig â COVID a ddigwyddodd oherwydd ein bod wedi gorfod ail-ganolbwyntio ein gwasanaeth cyfan yn y ffordd yr ydym yn cynyddu gwahanol rannau o'r gwasanaeth, o greu ysbyty maes i'r gallu gofal critigol ychwanegol sydd gennym ni. Felly, mae'n amlwg bod yr agenda ddiwygio ehangach y sonnir amdani yn 'Cymru Iachach' wedi cael ei gohirio i raddau helaeth.
Ond wrth i bethau ddechrau prysuro eto, byddwn yn dal i orfod ystyried sut yr ydym yn gweithredu gwasanaethau effeithiol yn y sefyllfa wahanol hon a beth mae hynny'n ei olygu ar gyfer y dyfodol. Ond ni fyddwn yn disgwyl y byddem yn cyflwyno cynnig newydd a sylfaenol wahanol—mae'n anodd iawn ymgysylltu â'n staff ein hunain ynghylch yr agweddau hynny neu'n wir y cyhoedd. Yr amod rwy'n credu sydd ei angen arnom ni fodd bynnag, ac mae angen i ni i gyd fod yn aeddfed ynghylch hyn, yw efallai y bydd yn rhaid addasu rhai gwasanaethau o safbwynt diogelwch cleifion, a'r hyn na fyddwn i eisiau ei wneud yw dweud na allai hynny ddigwydd oherwydd y pandemig ehangach. Ond os oes unrhyw syniad y newidir pethau'n llechwraidd neu yn ddiarwybod i bobl, nid yw hynny'n mynd i ddigwydd. Ond yn fwy na hynny, fodd bynnag, bydd angen inni feddwl sut y byddwn yn bwrw ymlaen â rhai o'r pethau sydd wedi digwydd, felly, er enghraifft, y newidiadau o ran defnyddio mwy o dechnoleg a'r cyfle i ddiwygio gofal cleifion allanol. Bydd amryw o bethau y byddwn ni eisiau eu gwneud yn hytrach na dychwelyd, ym mhob agwedd, at y ffordd yr oedd pethau o'r blaen. Ond o ran gwasanaethau fasgwlaidd, er enghraifft, yn sicr nid wyf yn rhagweld y bydd newid mawr, ond mater i'r bwrdd fyddai hynny, gyda'r papur y maen nhw'n ei ystyried a'r adolygiad y maen nhw eisoes wedi'i sefydlu a'i roi ar waith.