4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:38 pm ar 13 Mai 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:38, 13 Mai 2020

(Cyfieithwyd)

Iawn. Diolch. O ran y niferoedd, rydym wedi diweddaru'r niferoedd ers y drafft cychwynnol a ddarparwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru. Dyna pam ein bod yn cyrraedd y ffigur o 1,000 a gyhoeddwyd gennym ni heddiw; dyna'r rheswm. Ond fel yr eglurais yn gynharach, gallwch ddisgwyl i'r rhif newid. Ac mae hynny'n rhan o'r her yn y fan yma, oherwydd pan fyddwn ni'n dechrau—os ydym ni'n mynd i ddechrau o 1 Mehefin, er enghraifft—efallai nad oes angen pawb arnom ni a'r 1,000 yn llawn bryd hynny. Mae angen i ni gael digon o bobl wedi'u hyfforddi er mwyn sicrhau bod y system yn gadarn. Ac, mewn gwirionedd, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn gweithio gyda gweddill y system ar yr hyfforddiant ar gyfer yr hyn y bydd angen i bobl allu ei wneud, beth fydd y drefn a'r sgriptiau y bydd yn rhaid iddyn nhw eu defnyddio, ac yna sut y bydd angen iddyn nhw gofnodi'r wybodaeth honno. Mae hynny i gyd ar y gweill. A byddwch yn gweld yr arbrofi gyda hynny—rhywfaint o'r arbrofi hynny, o leiaf—yr wythnos nesaf, a fydd yn helpu i lywio ac rwy'n credu i ddatblygu ymhellach y gwaith hwnnw.

O ran nid yn unig y niferoedd, ond o le maen nhw'n dod, mae llywodraeth leol wedi bod yn awyddus iawn i chwarae rhan weithredol yn hyn, oherwydd bod ganddyn nhw eisoes bobl sydd â sgiliau TG, sydd wedi arfer defnyddio TG yn rhan reolaidd o'u swydd, ac sy'n awyddus i gael gwaith. Maen nhw'n weision cyhoeddus ymroddedig iawn, hyd yn oed yn eu maes gwaith penodol yr oeddent yn ei wneud cyn y cyfyngiadau symud, ac oherwydd y cyfyngiadau symud, nid yw rhai o'r gweithgareddau hynny yn digwydd chwaith. Felly, mae yna bobl sydd eisiau cael eu hadleoli, sydd eisiau gweithio yn y maes hwn. Nawr, mae hynny'n golygu bod gennym ni grŵp o staff. Mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, a'r arweinyddiaeth wleidyddol wahanol o bob lliw, unwaith eto, mewn gwahanol rannau o'r wlad, yn dweud bod digon o staff i gwrdd â'r angen a fydd gennym ni, os mynnwch chi, ar gyfer y tîm olrhain cyswllt hwnnw. Felly, rydym ni'n dibynnu ar y sgyrsiau manwl sy'n cael eu cynnal.

Ond bydd her wedyn, os gallwn ni godi'r cyfyngiadau mewn meysydd gweithgarwch pellach dros gyfnod o fisoedd yn llwyddiannus, o ran yr hyn y bydd hynny'n ei olygu o ran y pwysau ariannol, ond hefyd wedyn, os bydd meysydd gweithgarwch eraill yn dychwelyd, mae'n ymwneud â sut y byddwn yn sicrhau nad ydym yn sydyn yn colli staff sy'n gweithio fel hyn, ond i wneud yn siŵr bod y system gyfan yn dal yn gadarn ac yn gallu gweithio'n effeithiol. Ac mae'r rhain yn bethau yr ydym yn parhau i weithio drwyddyn nhw gyda llywodraeth leol. Ond rwy'n credu mewn gwirionedd, ar gyfer y cam cyntaf o olrhain cyswllt, mai adnodd o lywodraeth leol fydd yn gwneud hynny yn y bôn, mewn partneriaeth â'u byrddau iechyd lleol. Mae gennyf lawer o ffydd y bydd gennym ni ddigon o staff i wneud i hyn weithio a bydd angen i ni, wrth gwrs, fynd i'r afael ag amrywiaeth o heriau er mwyn sicrhau bod y staff hynny yn dal yn eu lle yn y niferoedd priodol yn y misoedd i ddod, oherwydd ein bod yn sôn am lawer iawn o fisoedd o system olrhain cyswllt ar waith pan fydd yn rhaid i'r model profi, olrhain, diogelu fod yn weithredol ledled Cymru.