Yn gyntaf, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn bod gennym ni drefn brofi, olrhain a diogelu sy'n gadarn i gefnogi'r cyfnod nesaf o weithrediadau addysgol. Fe fyddwch yn ymwybodol fod papurau SAGE wedi ei gwneud hi'n glir iawn, wrth agor ysgolion i fwy o ddisgyblion, bod yn rhaid profi ac olrhain. Bydd gennym ni fis o'r drefn profi ac olrhain yma yng Nghymru cyn y bydd plant ychwanegol yn mynd i'r ysgol. Mae hynny'n rhoi hyder inni fod y system honno ar waith ac yn gadarn.

O ran profi gwrthgyrff, byddwn yn cynnwys staff addysgu ac addysgol sydd wedi bod yn gweithio yn ein hybiau ar gyfer profion gwrthgyrff. Gall hynny wella ein dealltwriaeth o sut—os oes rhai—mae'r clefyd yn gweithio mewn ysgol, lleoliad gofal plant. Mae'r ffigurau diweddaraf a welais yn dangos bod y mwyafrif helaeth o'r profion sydd wedi'u cynnal ar y rhai sy'n gweithio mewn sefydliadau addysgol wedi dod yn ôl yn negyddol. Rydym wedi cael rhai achosion ond, wrth gwrs, mae'n amhosib gwybod a gafodd yr unigolyn hwnnw'r feirws yn y gweithle neu a gafodd ei heintio pan oedd yn ei archfarchnad leol neu pan oedd, o bosib, yn rhyngweithio mewn ffordd arall. Yr hyn yr ydym yn ei wybod yw mai anaml iawn, iawn, y mae plant yn trosglwyddo'r clefyd mewn unrhyw fodd—mae'n annhebygol iawn eu bod wedi trosglwyddo'r clefyd hwnnw, y feirws, i unrhyw un arall. Ac, wrth gwrs, mae pob athro yn gymwys ar hyn o bryd—felly hefyd y cyhoedd yng Nghymru—i gael eu profi, a byddwn yn cymryd cyngor pellach ynglŷn â sut y dylid cynnal profion rheolaidd, ond mae'r drefn profi, olrhain a diogelu yn gwbl hanfodol inni.

O ran gwirio'r hyn sy'n digwydd ar hyn o bryd, mae gennym ni rydym ni'n gwneud hynny mewn sawl ffordd. Yn ddiweddar, gwnaeth Parentkind arolwg annibynnol o rieni. Dywedodd 84 y cant o rieni Cymru eu bod yn fodlon gyda'r gefnogaeth yr oedden nhw wedi ei gael gan ysgolion eu plant. Yn amlwg, mae trefn yma i awdurdodau addysg lleol barhau â hi. Nid yw eu gwaith o gefnogi eu hysgolion wedi diflannu, na'r rhan sydd gan y gwasanaethau gwella ysgolion rhanbarthol i'w chwarae ychwaith.

Rydym ni wedi gofyn i wasanaethau rhanbarthol gwella ysgolion ddechrau dull trefnus o edrych ar arferion ar hyn o bryd. Bydd eu hadroddiad cyntaf yn cael ei gyhoeddi ar 19 Mehefin, ac yna byddem yn disgwyl adroddiad dilynol rheolaidd i ganfod faint o ymgysylltu sydd yna a natur y broses o ymgysylltu â dysgu ar-lein, a bydd hwnnw'n adroddiad rheolaidd er mwyn inni gael sicrwydd ynghylch yr hyn y mae ysgolion yn ei wneud. Mae Estyn eisoes wedi dechrau gweithio ar ganllawiau arfer da, gan edrych ar sut y mae'r system wedi ymateb i'r argyfwng a sicrhau bod arferion gorau yn cael eu deall a'u lledaenu wrth i ni symud ymlaen.

A gaf i ddweud fy mod yn credu bod ysgolion wedi symud gyda chyflymder aruthrol i gofleidio ffyrdd newydd o ddysgu? Bydd hynny'n parhau i ddatblygu, oherwydd yr hyn sy'n ein hwynebu yw cyfnod estynedig o addysg lle bydd cymysgedd o ddysgu ar-lein a chyswllt wyneb yn wyneb. Ond mae'r holl dystiolaeth yn awgrymu bod dysgu ar-lein yn gwella'n fawr pan ellir cefnogi hynny â sesiynau wyneb yn wyneb rheolaidd.