Part of 5. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:11 pm ar 24 Mehefin 2020.
Diolch, Lywydd, a diolch i chi hefyd, Weinidog. Pan gyhoeddwyd bod yr ysgolion yn ailagor yn raddol, gofynnais pam ei bod yn haws i'r undebau gytuno ar wythnos ychwanegol ym mis Gorffennaf yn hytrach na dod yn ôl ddiwedd mis Awst, a bryd hynny nid oedd neb yn gallu ateb y cwestiwn hwnnw. Mae'n ymddangos bellach nad oedd neb yn chwilio o ddifrif am ateb. Er nad oes gennyf unrhyw amheuaeth efallai nad oes gan rai undebau ddiddordeb arbennig mewn annog eu haelodau yn ôl cyn mis Medi, mae Siân Gwenllian yn llygad ei lle—mater i chi yw polisi, ac mae gennych bob hawl i symud ymlaen hyd yn oed os na allwch fynd â phawb gyda chi. Mae angen i chi fynd â rhai pobl gyda chi, fodd bynnag, ac mae'n eithaf amlwg fod arweinwyr ysgolion wedi cymryd yr hyn a ddywedoch chi ac wedi bod yn paratoi ar gyfer dychwelyd am bedair wythnos. Fe fyddwch yn gwybod bod staff a theuluoedd a hyd yn oed cyfarwyddwyr addysg yn teimlo'n flin ac yn rhwystredig, a hynny'n briodol, oherwydd yr hyn sydd bellach yn ddisgwyliadau a chwalwyd.
Rydych chi'n iawn—mae yna staff a theuluoedd sydd eisoes wedi mynd y filltir ychwanegol ac yn haeddu ein diolch diamod, ond sy'n cydnabod, rwy'n credu, fel rydych chi, fod lles plant drwy ailgydio, dal i fyny a pharatoi yn hanfodol. Nid wyf yn cofio bod awdurdodau lleol ar y pryd yn anghytuno â'ch safbwyntiau chi, y tu hwnt i bryderon ymarferol am bethau fel cludiant, hylendid a chadw pellter.
Felly, fy nghwestiwn cyntaf yw: pryd oedd y cyfarwyddwyr addysg ac athrawon yn arbennig yn gwybod bod hyn yn ddewisol, oherwydd nid oedd unrhyw beth yn eich cyhoeddiad gwreiddiol i awgrymu mai hwn oedd y cynllun gwreiddiol? A allwch ddweud wrthym hefyd, erbyn 3 Mehefin, pan wnaethoch eich cyhoeddiad, a wnaeth undebau llafur ddweud wrthych cyn y dyddiad hwnnw y byddent yn annog aelodau rhag cytuno i'r bedwaredd wythnos? A wnaeth y cynghorau ddweud wrthych cyn y dyddiad hwnnw y byddent yn cyfarwyddo arweinwyr ysgolion i beidio ag agor am bedwaredd wythnos? Ac a oeddent yn derbyn eich dadl mai dychwelyd am bedair wythnos oedd y ffordd orau o sicrhau lles plant? A allwch ddweud wrthym am unrhyw sgyrsiau dilynol gyda'r undebau? Rydym yn dal i fod yn awyddus iawn i wybod pam fod cymaint o gynghorau wedi methu eich cefnogi. Ac yna, yn olaf, a allwch gadarnhau, os oes gan unrhyw arweinydd ysgol staff a mesurau diogelwch ar waith ar gyfer y bedwaredd wythnos, y gallant agor eu hysgol beth bynnag fo barn y cyngor? Beth yw statws cyfarwyddyd gan y cyngor ac a allwch chi ei wrthod yn achos ysgolion unigol, a phob ysgol hyd yn oed? Diolch.