Nawr, mae'n rhaid i mi ddweud, rwy'n synnu braidd bod Plaid wedi dewis cyflwyno dadl ar annibyniaeth heddiw o bob diwrnod. Dyma'r cyfarfod llawn olaf cyn toriad gwyliau'r haf, a gallem ni fod wedi bod yn trafod llu o faterion pwysicach—materion fel ffiasgo profi COVID Llywodraeth Cymru, yr ymateb araf i ailagor yr economi yng Nghymru, neu'r angen i gynyddu'r defnydd o orchuddion wyneb. Ond, yn hytrach na hynny, rydym ni yma yn bogailsyllu, a dweud y gwir, am annibyniaeth fel rhyw fath o syniad rhamantus i ddatrys holl drafferthion Cymru. 

Mae'n rhaid i mi ddweud ei bod yn eironig iawn bod Plaid Cymru, sydd wedi treulio pedair blynedd yn dadlau bod Cymru'n gryfach ac yn fwy diogel yn rhan o undeb o genhedloedd, yr Undeb Ewropeaidd—yn erbyn ewyllys y cyhoedd, os caf i ddweud—bellach yn galw am i Gymru fynd ymlaen ar ei phen ei hun yn y byd ac i wahanu ei hun oddi wrth yr union undeb sy'n amddiffyn ein gwledydd ar y cyd. 

Rydym ni wedi treulio gormod o amser yn y degawdau diwethaf, yn fy marn i, yn trafod y cyfansoddiad yng Nghymru. Mae pob awr a dreuliwn yn trafod y cyfansoddiad a thincran â'r cyfansoddiadol yn awr nad ydym ni'n trafod sut i godi safonau yn ein hysgolion, yn ein hysbytai a sut i wneud ein heconomi'n gyfoethocach. Felly, yn hytrach na ffraeo am fwy o bwerau o hyd, gadewch i ni ddefnyddio'r pwerau sydd gennym ni eisoes a gadewch i ni wella bywydau pobl gyda nhw. Mae angen neilltuo'r degawd nesaf o ddatganoli i gyflawni ar ran pobl Cymru, nid mwy o hunanymholi cyfansoddiadol.

Erbyn hyn, gwyddom fod cefnogaeth i annibyniaeth, dros 20 mlynedd, wedi aros yn ei unfan i raddau helaeth. Fe wnaeth yr unig blaid wleidyddol a oedd o blaid annibyniaeth i Gymru a safodd mewn seddi—nid pob sedd—yn yr etholiad cyffredinol diwethaf yng Nghymru, sicrhau llai na 10 y cant o'r bleidlais. Mae hynny'n gyfran lai na'r hyn a enillodd Plaid yn y 1970au. Felly, ymlaen, gyfeillion, gadewch i ni weld lle mae'r ddadl hon yn mynd â ni mewn gwirionedd.

Ac nid Plaid yn unig sydd mewn trafferth ynglŷn â datganoli ychwaith. Mae Llafur mewn llanast hefyd. Rydych chi'n honni eich bod chi'n blaid unoliaethol. Mae'r Prif Weinidog ei hun wedi dweud bod sosialaeth yn anghydnaws â chenedlaetholdeb Cymreig. Eto i gyd, mae e'n arwain plaid yma yng Nghymru sy'n gartref i grŵp o'r enw 'Llafur dros Gymru Annibynnol'. Nawr, os yr ydym ni i gredu nifer yr hoffiadau a geir ar Facebook, mae gan y grŵp hwn o leiaf 600 o aelodau. Felly, os yw'r Prif Weinidog wir yn credu ei rethreg ei hun a'i fantra ar ddatganoli, yna pam nad yw'r Blaid Lafur yn cymryd camau yn awr i ddiarddel y gwrthryfelwyr hyn? Siawns y byddai hynny'n anfon y math o neges glir a chryf y byddai plaid unoliaethol eisiau ei hanfon at bobl?

Mae fy mhlaid i yn parhau i fod yn ymrwymedig i'r Deyrnas Unedig. Dydyn ni ddim yn barod i dderbyn y rhai sy'n ymgyrchu yn ei herbyn o fewn ein haelodaeth, ac rwy'n herio'r Blaid Lafur i wneud yr un ymrwymiad.

Nawr, er mwyn ei roi ar goedd, gadewch i mi fod yn glir: rwy'n gefnogwr mawr o ddatganoli, ond nid wyf o blaid Cymru annibynnol. Ac i'r rhai sy'n tynnu sylw at yr 21 mlynedd ddiwethaf ac yn dweud bod datganoli wedi siomi Cymru, rwyf i'n dweud, 'Na, nid datganoli sydd wedi siomi Cymru; ond y Blaid Lafur, ynghyd â'u helpwyr bach sydd wedi bod yn y Llywodraeth, gan gynnwys Plaid Cymru, a'r Democratiaid Rhyddfrydol a rhai o'r annibynwyr yr ydym ni wedi eu gweld ar y ffordd. Nhw sydd wedi siomi Cymru.'

Datganoli yw dymuniad diysgog, yn fy marn i, y rhan fwyaf o bobl Cymru. Pleidleisiodd Cymru yn 1999, er mai o drwch blewyn oedd hynny, o blaid sefydlu datganoli. Fe wnaethon nhw bleidleisio eto yn 2011 i ymestyn pwerau'r Senedd hon. Ac mae'n rhyfeddol i mi y bydd rhai o'r bobl a fydd heb os yn cyfrannu at y ddadl hon heddiw yn galw am refferendwm arall ar fodolaeth y sefydliad hwn, neu, hyd yn oed yn waeth byth, i gael gwared ar y sefydliad hwn heb refferendwm nac unrhyw fandad democrataidd i wneud hynny. Ac mae'n debyg mai'r union bobl a ddywedodd y dylem ni barchu refferendwm Brexit yn 2016 a fydd yn cyflwyno'r ddadl honno.

Byddai annibyniaeth yn ddrwg i Gymru a byddai'n ddrwg i'r Deyrnas Unedig. Byddai'n ein gwneud ni'n llai cydnerth i ymdrin â digwyddiadau a thrychinebau byd-eang. Byddem ni'n llai diogel. Ac, wrth gwrs, rydym ni'n gwybod, fel un o fuddiolwyr net Trysorlys y DU, y byddai Cymru'n dlotach. Am bob £1 a gaiff ei gwario yn Lloegr ar faterion datganoledig, mae Llywodraeth Cymru yn derbyn £1.20 ar hyn o bryd. Yn 2017-18, roedd gan Gymru ddiffyg ariannol amcangyfrifedig o bron i £14 biliwn. Mae hynny bron yn cyfateb i gyfanswm grant bloc blynyddol Llywodraeth Cymru. Felly, byddai gan Gymru annibynnol ddewis anodd iawn i'w wynebu: toriadau enfawr—[Torri ar draws.] Gwnaf. Toriadau enfawr mewn gwariant cyhoeddus, neu gynnydd enfawr mewn trethiant neu gyfuniad o'r ddau. Nid wyf i'n credu mai dyna'r math o ddull sydd ei angen i adfer ein gwlad yn dilyn pandemig y coronafeirws.