Diolch, Llywydd dros dro. Wel, rwy'n synnu'n fawr clywed Darren Millar yn cytuno â'r hyn a ddywedodd Carwyn Jones wrthyf y tro diwethaf y gwnaethom ni drafod y materion hyn, mai datganoli oedd dymuniad diysgog pobl Cymru. Oherwydd, wrth gwrs, os mai refferendwm 1975 ar aelodaeth o'r UE oedd dymuniad diysgog pobl Prydain, ni fyddai Darren Millar wedi bod yn ymgyrchu i gael refferendwm arall yn 2016. A'r gwir amdani yw, mewn democratiaeth, ni all dim byd byth fod yn ddymuniad diysgog y bobl, oherwydd ni ellir rhwymo un genhedlaeth gan ei rhagflaenwyr, a byddai'n gwbl anghyfiawn i geisio cyfyngu hynny.

Felly, i'r graddau hynny, rwyf i o blaid ymagwedd Plaid Cymru, sef os oes nifer fawr o bobl yng Nghymru sydd eisiau pleidleisio dros annibyniaeth, pam na ddylid caniatáu iddyn nhw fynegi hynny yn y ffordd ddemocrataidd, drwy gynnal refferendwm ar hynny? Felly, nid oes gennyf i unrhyw wrthwynebiad i hynny ddigwydd. Does gen i ddim amheuaeth y byddai'n cael ei wrthod gan fwyafrif llethol y bobl. Ond yr hyn yr ydym ni wedi'i weld yn ystod y blynyddoedd diwethaf yw nad oes hoffter mawr o'r setliad datganoledig sydd gennym ni ar hyn o bryd, ar ôl 20 mlynedd o Lywodraeth Lafur a Phlaid Cymru yng Nghymru. Ni wnaeth y Cynulliad erioed gyrraedd 50 y cant o ran y nifer a bleidleisiodd mewn etholiad ar gyfer y Cynulliad, ac rwyf i'n amau'n fawr a fydd yn cyrraedd y lefel honno yn yr etholiad y flwyddyn nesaf os bydd yn digwydd. Felly, nid oes y fath beth â dymuniad diysgog pobl Cymru, gan fod pobl Cymru eu hunain yn newid o genhedlaeth i genhedlaeth.

Y peth mwyaf rhyfeddol am Plaid yn cyflwyno'r cynnig hwn heddiw yw, er eu bod nhw'n galw eu hunain yn blaid genedlaetholgar, dydyn nhw mewn gwirionedd ddim yn dymuno cael Cymru annibynnol o gwbl, fel y nododd Darren Millar. Maen nhw yn erbyn datganoli pwerau dros amaethyddiaeth, pysgodfeydd a'r amgylchedd, ac ati, i Gaerdydd, gan eu bod nhw'n dal i ymdrechu i gyfyngu Cymru o fewn aelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd. Eu syniad nhw o annibyniaeth yw bod y penderfyniadau gwleidyddol pwysig y mae'n rhaid i Gymru ufuddhau iddyn nhw yn cael eu gwneud ym Mrwsel; bod cymrodeddwyr terfynol ein deddfau wedi eu lleoli yn Lwcsembwrg; ac y dylid pennu ein polisi ariannol a'n cyfraddau llog yn Frankfurt. Felly, mae'r syniad y byddai Rhun ap Iorwerth yn cael pwerau benthyca diderfyn mewn Cymru annibynnol yn hurt oni bai bod gan Gymru ei harian annibynnol ei hunan. Felly, ai dyna yw polisi Plaid Cymru erbyn hyn? Rwyf i'n amau hynny'n fawr iawn. Dyna'r rhwystr nad oedd Nicola Sturgeon yn gallu ei oresgyn yn refferendwm yr Alban ar annibyniaeth.

Ac, wrth gwrs, pe byddai Cymru yn wleidyddol annibynnol o Loegr, byddai'n golygu ffin galed â Lloegr, oherwydd bod Plaid Cymru yn credu mewn ffiniau agored, mewnfudo a gwneud Cymru yn genedl o noddfa, derbyn pawb sy'n dod i Gymru, ac ni fyddai hyn yn dderbyniol i fwyafrif o bobl Lloegr, yn sicr. Felly, dydw i ddim yn hollol siŵr sut y byddai pobl Cymru yn teimlo ynglŷn â hynny, ychwaith.

Ac fel y dywedodd Syr Darren Millar mewn gwirionedd, mae'r bwlch cyllidol yng Nghymru yn enfawr; mae'n cyfateb i bron i draean o gynnyrch domestig gros Cymru. Mae'r cymhorthdal trethdalwr o Lundain a de-ddwyrain a dwyrain Lloegr i bob rhan o'r DU, ar wahân i'r tair ardal hynny, yn enfawr ac yn dod i £4,289 y flwyddyn, ar gyfer pob unigolyn yng Nghymru. Felly, mae'r syniad y byddai haelioni diddiwedd y gallai Llywodraeth Plaid Cymru ei ddosbarthu mewn Cymru annibynnol yn hurt. Mewn gwirionedd, yr hyn y byddech chi'n ei weld yw economi Cymru yn crebachu'n aruthrol a'r holl dlodi ac amddifadedd a fyddai o ganlyniad i hynny.

Ond rwy'n credu mai'r hyn yr ydym ni wedi'i weld yn ystod yr 20 mlynedd diwethaf yw methiant cynhwysfawr datganoli i gyflawni'r addewidion a wnaed ar ei gyfer ar y pryd. Cymru yw gwlad dlotaf y Deyrnas Unedig, gydag incwm cyfartalog o 75 y cant o gyfartaledd y DU. Mae tri chwarter y boblogaeth yn byw o fewn byrddau iechyd sydd naill ai mewn mesurau arbennig neu ag ymyrraeth wedi'i thargedu. Ni sydd â'r canlyniadau addysg gwaethaf yn y Deyrnas Unedig, yn ôl tablau PISA. Mae pwerau datganoli wedi eu defnyddio gan Lywodraeth Cymru yn yr 20 mlynedd diwethaf, ond nid i'r cyfeiriad a allai fod wedi gwneud datganoli yn llwyddiant.

Dydyn nhw ddim wedi defnyddio'r pwerau hyn i geisio sicrhau rhyw fath o fantais gystadleuol dros rannau eraill o'r Deyrnas Unedig; i'r gwrthwyneb yn llwyr—maen nhw wedi rhoi llyffethair ar goesau pobl Cymru. Gor-reoleiddio, y wladwriaeth faldodus, rydym ni wedi ei weld eto yr wythnos hon yn ymatebion Llywodraeth Cymru i'r coronafeirws a'r arafwch o ran llacio'r cyfyngiadau. Mae'r agweddau ar wladwriaeth faldodus Llafur a Phlaid Cymru yno i bawb eu gweld wrth iddi geisio gwahardd pobl rhag ysmygu y tu allan i fwytai a thafarndai erbyn hyn. Eu hunig ddiddordeb yw eu hagenda o amlygu rhinwedd a'u hymwybyddiaeth tybiedig o gyfiawnder cymdeithasol a hiliol. Yn y cyfamser, mae buddiannau pobl Cymru wedi aros yn eu hunfan, ac o'u cymharu â gweddill y Deyrnas Unedig, wedi dirywio mewn gwirionedd dros yr 20 mlynedd diwethaf. Gogledd Iwerddon oedd ar waelod y domen 20 mlynedd yn ôl; heddiw, Cymru sydd ar y gwaelod.

Nawr, nid yw hynny'n golygu bod gwlad fach fel —