Hoffwn ddiolch i Blaid Cymru am gyflwyno'r cynnig hwn yn sesiwn olaf y Senedd hon. Mae wedi darparu dadl fywiog iawn, a chredaf ei bod wedi canolbwyntio ar effaith gadarnhaol datganoli ar Gymru, wrth ystyried ymateb Llywodraeth Cymru i bandemig y coronafeirws. Ac rwy'n credu bod y ddadl wedi rhoi cyfle i dynnu sylw at y nifer o ffyrdd yr ydym wedi defnyddio ein pwerau, gyda chryfder a hyder cynyddol, o dan arweiniad y Prif Weinidog, wrth ymdrin â'r feirws ofnadwy hwn, i amddiffyn a diogelu ein dinasyddion a'n gwasanaethau cyhoeddus. Ac mae'n rhaid i mi ddweud bod y craffu trylwyr o Lywodraeth Cymru gan y Senedd hon, yn y Senedd ac yn ein pwyllgorau seneddol, wedi bod o fantais i ni. Ac rwyf yn diolch i'r Llywydd a'i swyddogion am wneud i'r gwaith craffu hwn ddigwydd o ddyddiau cynharaf y cyfyngiadau symud ac ar ôl hynny.

Ond dyma'r ddemocratiaeth y gwnaethom ni ei cheisio ar gyfer Cymru, â Phwyllgor Gweinyddiaeth Gyhoeddus a Materion Cyfansoddiadol Ty'r Cyffredin yn nodi yn 2018 fod

Datganoli bellach yn nodwedd sefydledig ac arwyddocaol o bensaernïaeth gyfansoddiadol y DU a dylid ei drin â pharch i gynnal uniondeb y Deyrnas Unedig.

Mae'r pandemig presennol, fel y dywedwyd yn y ddadl hon, wedi tynnu sylw at y ffordd y mae ein cyfansoddiad yn gweithio, ei gryfderau a'i wendidau, a'n gallu i ddilyn ein dull ein hunain, fel y cydnabu Rhun ap Iorwerth, a'r angen i gydweithredu gydag eraill. Mae ymreolaeth a rheolaeth a rennir, a'r cynigion yn 'Reforming our Union: Shared Governance in the UK', a gyhoeddwyd gan y Prif Weinidog y llynedd, wedi nodi safbwynt y Llywodraeth.

O ran y cynnig ar gyfer refferendwm, a chan ddilyn pwyntiau Carwyn Jones, ein barn ni yw, os yw Llywodraeth Cymru wedi sicrhau mandad etholiadol i gynnal refferendwm ar gwestiwn cyfansoddiadol sylfaenol, bod ganddi hawl i ddisgwyl i Senedd y DU wneud y trefniadau angenrheidiol. Gwnaed darpariaeth ar gyfer refferendwm cyfreithiol rhwymol ar annibyniaeth i'r Alban yn 2014 gan Senedd y DU, ar ôl i Blaid Genedlaethol yr Alban ennill mwyafrif clir yn yr etholiad yn 2011. Ond mae'r rhagamod yn hanfodol. Er mwyn gofyn i San Steffan wneud y trefniadau ar gyfer refferendwm ar statws cyfansoddiadol Cymru—mae'n rhaid i'r cais hwnnw ddod oddi wrth Lywodraeth Cymru sydd â mandad i wneud hynny, ac nid oes mandad o'r fath yn bodoli ar hyn o bryd. Ond gall y rhai hynny sy'n ceisio refferendwm yn y Senedd nesaf, boed hynny er mwyn sicrhau annibyniaeth neu, yn wir, diddymu, gyflwyno eu hachos i bobl Cymru fis Mai nesaf. Ond mae barn Llywodraeth Cymru yn glir: rydym yn credu y byddai buddiannau Cymru yn elwa fwyaf drwy setliad datganoli cryf o fewn Teyrnas Unedig gref, ac mae'r Deyrnas Unedig yn well ac yn gryfach o fod â Chymru ynddi.

Nid yw'r setliad presennol yn berffaith. Mae ein cyfansoddiad presennol yn hen ffasiwn ac yn amhriodol. Dylai pedair Llywodraeth y Deyrnas Unedig weithredu fel partneriaid cyfartal—pob un yn parchu hunaniaeth a dyheadau cyfreithlon y lleill, gan gydweithredu er budd yr undeb cyfan. Ac fel y y mae Mick Antoniw wedi ei ddweud, gallai'r confensiwn cyfansoddiadol, y galwyd amdano ers tro, fynd â ni ymlaen i gyflawni hyn. Ac nid oes dim yn dangos yr angen i'r achos hwn gael ei wneud mor ddybryd â'n profiad presennol. Nid yw feirysau yn cario pasbortau, nac yn parchu ffiniau cenedlaethol. Mae ein busnesau nid yn unig yn ddibynnol ar gwsmeriaid Cymru; mae cyswllt anorfod rhwng ein heconomi ni a gweddill y Deyrnas Unedig a thu hwnt. Nid yw anghenion iechyd ein dinasyddion ni yn wahanol i anghenion y rheini mewn mannau eraill, ac mae mynd i'r afael â COVID-19 yn galw am fwy o gydweithredu rhwng Llywodraethau, nid llai.

Os edrychwn ni ar ein hymgysylltiad â Llywodraethau eraill y Deyrnas Unedig ers dechrau'r pandemig, maen nhw wedi bod yn gadarnhaol ar y cyfan. Yn ddiymdroi—[Anghlywadwy.]—o'r coronafeirws mewn gwirionedd wedi arwain at gydweithrediad agos rhwng y pedair Llywodraeth ac mae'n enghraifft o'r hyn y gallwn ni ei gyflawni pan fyddwn ni'n gweithio gyda'n gilydd. Ond yn anffodus, wrth i ni symud i wahanol gyfnodau o ymateb ac adfer, mae'n ymddangos mai Llywodraeth y DU sy'n ymbellhau oddi wrth y dull pedair gwlad o weithredu.

Rwy'n croesawu datganiad Darren Millar heddiw o fod yn gefnogwr brwd o ddatganoli ac rwy'n gobeithio y byddwch chi, Darren, yn codi eich llais, fel y bydd Ceidwadwyr Cymru, i gael Llywodraeth y DU i helpu i ddileu'r cyfyngiadau afresymol hynny ar ein cyllideb fel y gallwn ni ddefnyddio ein pwerau cyllidol yn fwy effeithiol.

Croesawyd y gefnogaeth ar gyfer swyddi a busnesau a gyhoeddwyd ar y cychwyn gan y Canghellor. Ac mae'r adnoddau a'r ysgogiadau sydd ar gael iddo yn llawer mwy nag a fyddai ar gael i ni, pe byddem ni'n sefyll ar ein pen ein hun. Ond rydym ni'n wynebu'r dirwasgiad gwaethaf o fewn cof—[Anghlywadwy.]