5. Datganiad gan y Prif Weinidog: Y Rhaglen Ddeddfwriaethol

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:34 pm ar 15 Gorffennaf 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 2:34, 15 Gorffennaf 2020

(Cyfieithwyd)

Prif Weinidog, yn gyntaf, a gaf i ddiolch i chi am eich datganiad? A gaf i hefyd ddiolch, a diolch ar goedd fy hun, mewn gwirionedd, i'r holl gyfreithwyr hynny yn Llywodraeth Cymru o ran maint sylweddol y ddeddfwriaeth y maent wedi gorfod gweithio arni? Rwy'n credu ei bod hi'n anodd i bobl, efallai, werthfawrogi maint y ddeddfwriaeth sydd wedi cael ei datblygu a'r sgiliau sy'n cyd-fynd â hynny. Ac yn yr un modd, gan fod fy mhwyllgor yn un sy'n asesu ac yn adolygu cywirdeb llawer o'r ddeddfwriaeth wrth iddi fynd drwy'r Senedd, a chraffu arni, a gwyddom yn sgil y pwysau, o bryd i'w gilydd, fod camgymeriadau'n cael eu gwneud, felly hefyd sgìl ac arbenigedd cyfreithwyr y Senedd, sy'n cefnogi'r pwyllgor ac yn nodi'r rheini, ac yna'r berthynas gadarnhaol sy'n bodoli i sicrhau bod gennym ni rywfaint o'r ddeddfwriaeth orau a mwyaf effeithiol yn mynd drwy'r Senedd. Yn sicr, yn ein 10 mlynedd fel Senedd, fel deddfwrfa, rydym ni wedi meithrin y sgìl o ddatblygu deddfwriaeth effeithiol sydd wedi'i drafftio'n dda. Mae'n amlwg bod gennym ni fwy i'w ddysgu, ond mae'r 10 mlynedd diwethaf wedi bod yn gynhyrchiol iawn.

A gaf i ddweud, yn gyntaf, mewn cysylltiad â'r sylwadau a wnaethoch chi o ran deddfwriaeth ar lesddaliadau a chyfunddaliadau preswyl, y bydd bonllefau o lawenydd yn fy etholaeth o glywed am y posibilrwydd y byddwn yn deddfu i wahardd pla y lesddaliadau ar gyfer y dyfodol? Mae llawer o faterion sy'n ymwneud â lesddaliadu, wrth gwrs, yn faterion a gadwyd yn ôl, felly bydd yr hyn a ddaw o Gomisiwn y Gyfraith yn amlwg yn bwysig inni. Ond mae agwedd arall ar hyn y mae'n bwysig ein bod yn ei datblygu hefyd, ac mae hynny'n ymwneud â'r cwmnïau rheoli, faint o eiddo atodol mewn datblygiadau a gaiff eu rhoi i gwmnïau rheoli. Mae'n ddigon posibl bod hyn yn rhywbeth y gallem ei atal mewn gwirionedd drwy'r broses gynllunio heb ddeddfwriaeth, ond credaf ei bod yn mynd law yn llaw, ar y naill law, fod y rhai a brynodd eiddo lesddaliad yn gorfod talu taliadau lesddaliad yn y pen draw, ond hefyd bod llawer o'r cyfleusterau o amgylch a'r tir o amgylch hefyd yn destun taliadau pellach sy'n amharu ar eiddo, a byddem eisiau gweld diwedd ar hynny.

A gaf i ddweud mewn cysylltiad â'r Bil Partneriaethau Cymdeithasol fy mod yn deall yn llwyr yr oedi yn hynny o beth ac mai'r hyn sy'n bwysig yw bod gennym ni ddeddfwriaeth sy'n effeithiol? Dyma ddeddfwriaeth a fydd mor bwysig, yn torri tir newydd yn y DU, o ran yr amgylchiadau y byddwn ni'n byw ynddyn nhw ar ôl COVID, lle rydym ni'n edrych, mewn gwirionedd, ar y ffordd yr ydym ni'n defnyddio ein proses gaffael i sefydlu safonau moesegol, ein bod yn ail-raddnodi’r gwerthoedd o ran rhai o'n cysylltiadau cyflogaeth a chymdeithasol sydd gennym ni mewn gwirionedd. Rwy'n gwybod o du'r undebau llafur, er bod gobaith y byddai'r ddeddfwriaeth hon ar y llyfrau cyn yr etholiadau, y dewis yn sicr yw cael deddfwriaeth effeithiol a fwy trwyadl wedi ei pharatoi ar gyfer y Cynulliad nesaf.

Rwy'n falch iawn hefyd o'r gwaith sy'n mynd rhagddo o ran gweithredu adran 1 o Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Bydd hyn yn galluogi'r Llywodraeth i bennu canllawiau o ran dyletswydd economaidd-gymdeithasol. Mae'n ddeddfwriaeth a fydd yn bwysig iawn o ran y gweithwyr sy'n fenywod, o ran cydraddoldeb, y bwlch cyflog rhwng y rhywiau a'r gwahaniaethu cyffredinol ar sail rhyw sy'n bodoli o fewn llawer o'n gweithleoedd a rhannau o'n cymdeithas. Efallai y gallech chi roi sylwadau ar fater canllawiau y byddai eu hangen i gyd-fynd â hyn er mwyn gweithredu a gwneud y ddeddfwriaeth hon yn effeithiol.

Y maes arall, wrth gwrs, sy'n bwysig iawn yw cyfundrefnu'r gyfraith a mynediad at y gyfraith a mynediad at gyfiawnder. Rwyf yn gobeithio, o ran un maes, mai yr hyn a wnawn—