1. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 1:35 pm ar 26 Awst 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:35, 26 Awst 2020

(Cyfieithwyd)

Llywydd, mae'r gyfraith yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru adolygu rheoliadau'r coronafeirws bob tair wythnos. Y prynhawn yma, byddaf yn amlinellu'r cyd-destun iechyd cyhoeddus y cynhaliwyd yr adolygiad hwnnw oddi mewn iddo ar gyfer yr Aelodau a chrynhoi'r newidiadau allweddol a wnaed i reoliadau.

Mae'r broses adolygu bob amser yn dechrau drwy ddwyn ynghyd y dystiolaeth ddiweddaraf am gyflwr COVID-19 yng Nghymru. Ers codi cyfyngiadau'r coronafeirws yn ofalus am y tro cyntaf ym mis Mai, rwyf wedi gallu adrodd am ostyngiad parhaus yn nifer yr achosion o'r feirws a'r gallu dilynol i leihau'r cyfyngiadau ymhellach. Rwy'n falch o adrodd bod y patrwm hwn yn amlwg unwaith eto yr wythnos diwethaf. Gostyngodd nifer y bobl yn yr ysbyty o ganlyniad i'r clefyd yn is na 200 am y tro cyntaf. Ni nodwyd unrhyw farwolaethau ar bum diwrnod yn olynol. Arhosodd nifer yr heintiau dyddiol a'r gyfradd gadarnhaol yn isel yng Nghymru.

Fodd bynnag, fel y gŵyr yr Aelodau, mae cyd-destun ehangach y DU wedi bod yn fwy heriol, gyda niferoedd yn cynyddu a chyfyngiadau wedi'u hailosod ar draws ynys Iwerddon ac yn yr Alban a Lloegr. Y tu hwnt i'r Deyrnas Unedig, cyflwynodd Llywodraeth Cymru reoliadau i'w gwneud yn ofynnol i unigolion yn dychwelyd i Gymru o Croatia, Awstria, a Thrinidad a Tobago o 4.00 a.m. ddydd Sadwrn 22 Awst roi eu hunain o dan gwarantin. Ers i'r Senedd gyfarfod ddiwethaf, roedd yr un gofynion yn gymwys i'r rhai yn dychwelyd o Ffrainc a'r Iseldiroedd o ddydd Sadwrn 15 Awst.

Diben hyn i gyd, Llywydd, yw dim ond bod yn glir na ellir cymryd y sefyllfa a wynebwyd yng Nghymru yr wythnos diwethaf yn ganiataol. Yn sicr, nid yw Cymru'n ddiogel rhag achosion o anhawster mewn mannau eraill. Yn wir, rydym eisoes wedi wynebu cynnydd sydyn mewn heintiau mewn gwahanol rannau o Gymru ers i fesurau cyfyngiadau symud gael eu llacio. Hyd yn hyn, mae'r rhain wedi cael eu hatal i bob pwrpas drwy lwyddiant ein system profi, olrhain, diogelu. Bydd Aelodau wedi gweld y ffigurau diweddaraf a gyhoeddwyd ddydd Iau diwethaf. Maen nhw'n cadarnhau, ers cychwyn y rhaglen y cysylltwyd â 90 y cant o'r holl achosion cymwys yng Nghymru, a 90 y cant o'u cysylltiadau, yn eu tro, yn cael eu holrhain yn llwyddiannus. Yr wythnos diwethaf, cyhoeddodd y Gweinidog iechyd £32 miliwn ychwanegol i gryfhau ein system brofi ymhellach eto i fynd i'r afael â'r galwadau ychwanegol y gwyddom y byddan nhw'n dod pan ddaw y gaeaf.

Llywydd, mae hyn i gyd yn ein gwneud yn ffyddiog y gellir cymryd camau lleol yn effeithiol i ymateb i achosion o'r feirws yng Nghymru. Mae'r cynllun rheoli'r coronafeirws, a gyhoeddwyd ddydd Mawrth yr wythnos diwethaf, yn nodi'r ffyrdd ymarferol y gellir parhau i gyflawni hynny. Mae cyfraniad llywodraeth leol i'r cynllun yn ganolog, ac, ar 10 Awst, cytunodd fy nghyd-Aelod Julie James ar swm ychwanegol arall o £264 miliwn ar gyfer awdurdodau lleol yng Nghymru yn ystod gweddill y flwyddyn ariannol hon. Bydd hyn yn rhoi'r sicrwydd sydd ei angen arnyn nhw i gynllunio ar gyfer y dyfodol.

O hyn i gyd, gobeithiaf y bydd gan gyd-Aelodau ymdeimlad o'r gwaith cydbwyso sy'n sail i'r penderfyniadau a wnaed ar ddiwedd y cyfnod tair wythnos diwethaf. Cafodd hyn ei grynhoi gan y prif swyddog meddygol yn y cyngor y mae'n ei roi i'r Llywodraeth ac a gyhoeddir gennym yn rhan o'r broses honno. Dywedodd Dr Atherton:

'Ymddengys fod y cyfraddau trosglwyddo yng Nghymru'n parhau'n isel a sefydlog ond rwy'n dal yn bryderus ynghylch y cynnydd yn nifer yr achosion yng ngwledydd eraill y DU, yn Ewrop ac yn rhannau eraill y byd.'

Mae hyn yn fy arwain:

'i gredu mai ychydig iawn o le sydd gennym ar gyfer rhagor o lacio ar hyn o bryd' ac:

'mae hyn yn bwysig o gofio'n cynlluniau i ailagor ysgolion cyn hir; symudiad a ddylai gael blaenoriaeth uchel iawn yng Nghymru.'

Wel, Llywydd, yn sgil y cyngor hwnnw gan y prif swyddog meddygol, penderfynodd y Cabinet yr wythnos diwethaf i gadw'r rhan fwyaf o'r hyblygrwydd sydd ar gael i ni i helpu i ailagor ysgolion yng Nghymru yn ddiogel ac yn llwyddiannus o 1 Medi ymlaen, gan adeiladu ar ein profiad llwyddiannus o gael ysgolion yn agored yng Nghymru ym mis Mehefin a mis Gorffennaf. Bydd yr Aelodau wedi gweld y datganiad ar y cyd dilynol rhwng—[Anghlywadwy.]