Part of the debate – Senedd Cymru am 2:05 pm ar 26 Awst 2020.
O ran gorchuddion wyneb mewn addysg, credaf i ni ddweud ddoe y byddem yn gwneud datganiad cyn diwedd heddiw. Mae hynny'n dal yn wir. Rydym yn parhau i drafod gydag amrywiaeth o elfennau pwysig sydd â buddiant—awdurdodau lleol, undebau athrawon, y comisiynydd plant yma yng Nghymru. Ond dywedaf hyn wrth yr Aelod: bydd y dull y byddem yn ei ddefnyddio yn gyson â'r dull a nodwyd gennym yn ein cynllun cyfyngiadau symud lleol a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf. Mae'n bosibl bod rhan i'w chwarae gan orchuddion wyneb mewn ysgolion uwchradd mewn cyd-destun lleol lle mae'r niferoedd yn codi uwchlaw trothwy penodol, lle nad yw adeiladau penodol yn caniatáu i bobl ifanc fynd o amgylch yr ysgol yn ddiogel. Mae'n benderfyniad i'w wneud yn lleol mewn cyfres o amgylchiadau penodol a'r rhai sydd agosaf atyn nhw sydd â'r gallu gorau i wneud asesiad o'i gymharu â chanllawiau y byddwn yn eu darparu iddyn nhw.
Mae'n ddrwg gennyf os yw'r Aelod yn teimlo nad oes croeso i bobl ddod i Gymru; nid dyna fu neges Llywodraeth Cymru erioed, yn sicr. Mae croeso mawr i bobl ddod i Gymru ac yna i'n helpu ni i gyd i gadw Cymru yn ddiogel drwy ymddwyn yn gyfrifol pan eu bod yma, a dyna'r ffordd y mae bron pawb sy'n ymweld â Chymru yn ymddwyn. Ac mewn gwirionedd, nid wyf i'n credu bod y ffigurau'n adlewyrchu pryder yr Aelod, oherwydd mae Cymru wedi bod yn llawn iawn yn wir o ymwelwyr yn ystod y cyfnod gwyliau ysgol hwn, gyda llawer o bobl o Gymru a thu hwnt yn dod i fwynhau popeth sydd gennym ni i'w gynnig.
Nid wyf yn cytuno â'r Aelod ynghylch pwerau gorfodi; er bod y mwyafrif helaeth o fusnesau'n ymddwyn yn gyfrifol iawn ac yn gwneud yr holl bethau cywir, nid yw'n iawn fod eraill yn gallu manteisio'n annheg ar draul y busnesau da hynny mewn ffordd fyrbwyll gan anwybyddu'r rheoliadau, ac rydym wedi gweld gormod o enghreifftiau o hynny i ni beidio â gweithredu. Nid Llywodraeth Cymru fydd yn gweithredu; awdurdodau lleol sydd wedi cael y pwerau. Ac yn ardal Wrecsam, y soniodd yr Aelod amdani, rydym wedi cael enghraifft yr wythnos hon lle bu'n rhaid cyflwyno hysbysiad gorfodi i fusnes lleol oherwydd bod y ffordd yr oedd yn cael ei gynnal wedi cyfrannu at gynnydd sydyn mewn achosion o coronafeirws ymhlith ei gwsmeriaid. A phan fod hynny'n wir—ac rwyf eisiau bod yn gymesur ac rwyf eisiau iddo gael ei dargedu, ond pan fo angen—mae'n iawn fod gan awdurdodau lleol y pwerau y mae arnyn nhw eu hangen i weithredu.
Mae'n bwynt diddorol a phwysig y mae'r Aelod yn ei godi am y gostyngiad yn nifer y bobl mewn gwelyau gofal dwys yng Nghymru o ganlyniad i glefyd coronafeirws, a'm barn i fy hun yw y bydd cymysgedd o resymau am hynny. Yn rhannol, efallai mai'r rheswm am hynny yw bod yr achosion diweddar wedi bod yn fwy ymhlith pobl iau yn hytrach na phobl hŷn, a bod natur y salwch yn debygol o fod yn llai arwyddocaol. Ond mae hefyd oherwydd bod clinigwyr wedi dysgu, dros fisoedd y coronafeirws, ffyrdd mwy effeithiol o drin y cyflwr yn gynharach. Rydym ni wedi cael cyfradd lai o dderbyniadau i'r ysbyty yn cael eu gyrru i welyau unedau gofal dwys nag mewn unrhyw ran arall o'r Deyrnas Unedig drwy holl fisoedd y coronafeirws, ac mae hynny'n rhannol oherwydd y ffordd y mae clinigwyr wedi rhoi ffyrdd o ymateb iddo ar waith.
Sylwaf fod yr Aelod yn mabwysiadu achos ei gyn-gydweithiwr Mr Hamilton o ran ystyried Sweden yn fodel i'r rheini sydd ar ochr dde y sbectrwm gwleidyddol yma yng Nghymru. Rwy'n croesawu unwaith eto ei dröedigaeth hefyd i achos democratiaeth gymdeithasol, ond yn anffodus, nid yw achos Sweden yn cadarnhau ei honiadau. Mae nifer y bobl sydd wedi marw o'r coronafeirws yn Sweden ar lefel na welwyd gan ei chymdogion agosaf a gymerodd gamau gweithredu gwahanol. Ac er fy mod wedi astudio achos Sweden yn ofalus, nid yw'n fy arwain i gredu bod ganddyn nhw fformiwla a fyddai wedi bod yn iawn i ni ei defnyddio yng Nghymru.