Part of the debate – Senedd Cymru am 2:59 pm ar 26 Awst 2020.
Er fy mod yn croesawu llacio'r cyfyngiadau, fy ngwrthwynebiad i'r rheoliadau hyn yw nad ydynt yn mynd yn ddigon pell. Cyfeiriodd y Prif Weinidog yn ei ddatganiad yn gynharach at yr angen i gynnal cydbwysedd wrth wneud penderfyniadau am lacio—mae'r un peth yn wir am eu gorfodi yn y lle cyntaf. Er bod costau'r cyfyngiadau hyn yn ymddangos yn eithaf hawdd i'w mesur, gwyddom y bu gostyngiad o un rhan o bump yn ein hincwm cenedlaethol yn y chwarter diwethaf, a gwyddom hefyd y gost i'r cyhoedd mewn ffyrdd eraill drwy ganslo neu ohirio llawdriniaethau mewn ysbytai, a nifer y marwolaethau a fu o ganlyniad i gyflyrau eraill oherwydd y flaenoriaeth a roddir i drin cleifion sydd â'r coronafeirws arnyn nhw. Ond, mae'n llawer anoddach mesur manteision y cyfyngiadau, ar y llaw arall.
Gwyddom o gymariaethau rhyngwladol nad oes cymaint â hynny o wahaniaeth, mewn gwirionedd, rhwng gwledydd sydd wedi gosod cyfyngiadau symud llym a'r rhai nad ydyn nhw wedi gwneud hynny. Cyfeiriodd y Prif Weinidog yn gynharach at achos Sweden, y dywedodd ei fod wedi edrych arno, ac eto, os edrychwch chi ar brofiad Sweden, mae costau eu hymateb i'r coronafeirws yn llawer is na'r costau yr ydym ni wedi'u hysgwyddo. Ac nid yw Sweden wedi dioddef fel a wnaethom ni oherwydd y clefyd chwaith. Ar hyn o bryd yn Sweden, dim ond 21 o bobl—21 o bobl—sydd mewn cyflwr difrifol neu dyngedfennol oherwydd coronafeirws. Y ffigur ar gyfer y DU yw 72. Mae nifer fach iawn o bobl mewn gwirionedd yn dioddef canlyniadau sylweddol o ddod i gysylltiad â'r clefyd.
Gwyddom mai prif nodwedd COVID yw nad yw'r rhan fwyaf o bobl yn dioddef unrhyw effeithiau gwael o gwbl; maen nhw'n asymptomatig neu dim ond math ysgafn iawn o'r feirws sydd ganddyn nhw. Y cyfartaledd symudol saith diwrnod ar gyfer marwolaethau yn y Deyrnas Unedig ar hyn o bryd yw rhwng 14 a 10. Mae llawer o achosion eraill o farwolaeth sy'n uwch na'r ffigurau hynny, ac eto nid ydym ni yn gosod cyfyngiadau symud llym er mwyn eu gwrthweithio. Y ffigur ar gyfer Sweden yw dim ar hyn o bryd—dim marwolaethau.
Felly, tybed a wnaiff y Gweinidog efallai ailystyried agwedd Llywodraeth Cymru at y rheoliadau hyn a bod yn fwy beiddgar nag y buont. Er bod llacio, fel y dywedais, i'w groesawu, mae angen llacio cyflymach arnom ni, llacio ehangach, oherwydd mae'r manteision o ran y costau'n llawer mwy na pha ddifrod bynnag y gellid ei wneud.