Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Yn amlwg, mae pethau wedi symud ymlaen ers cyflwyno'r ddadl hon, ond credaf fod y cynnig gwreiddiol a'r gwelliannau'n cyfeirio yn awr at rywbeth eithaf diddorol wrth inni edrych tua'r dyfodol. Credaf mai ddoe y soniodd Mark Reckless am bobl yn blino ar COVID, a chredaf fod hynny'n codi ychydig o gwestiynau ynglŷn â sut yr awn ymlaen o'r fan hon, a'r un cyntaf gennyf fi yw: a yw pobl yn ei chael hi'n haws cadw at reolau pan ofynnir iddynt wneud rhywbeth yn hytrach nag i beidio â gwneud rhywbeth? A'r ail gwestiwn i mi yw: a ydynt yn gweld mwy o gefnogaeth i neges genedlaethol nag i un leol? I mi, cwestiynau ynglŷn â chyfrwng yw'r rhain: sut y gallaf wneud cyfraniad ystyrlon at wneud hyn i gyd yn well? A chyfrifoldeb: pam y dylwn i drafferthu i ddilyn y rheolau hyn?

Felly, ar y cyntaf o'r cwestiynau hynny, a gwneud rhywbeth yn hytrach na pheidio â gwneud rhywbeth, credaf fod Paul Davies wedi esbonio hyn yn eithaf da. Gwyddom nad yw gorchuddion wyneb yn atal pob dim, ond maent yn ddatganiad gweladwy o fwriad i'r byd o'ch cwmpas. 'Rwy'n gwisgo'r peth hwn, yn fy ffordd fy hun, i geisio peidio â'ch heintio â chlefyd nad wyf efallai'n gwybod ei fod arnaf.' Gwneuthum arbrawf cyflym ar hyn yn y Mwmbwls, yn fy rhanbarth i, ychydig cyn toriad yr haf, lle nad oedd siopwyr yn arbennig o awyddus i weld pobl â masgiau, ond pan eglurais eu bod yn ymwneud llai â hunanddiogelu a mwy â diogelu eraill gerllaw, roeddent yn fwy na pharod i feddwl ddwywaith am eu safbwynt gwreiddiol. Ac wrth wisgo masg, pe bawn i'n gwisgo un, rwy'n credu efallai y byddai'n gwneud i chi feddwl ddwywaith ynglŷn â sefyll yn rhy agos ataf, neu'n rhy agos at y person yn y ciw o'ch blaen nad yw'n gwisgo masg. Ac mae'n debyg, er y gallai hynny wneud rhai pobl braidd yn feirniadol, credaf mai dyma pam roeddwn am ddweud fy mod yn cytuno â'r ystyriaeth sy'n sail i welliant 5 Plaid Cymru. Hoffwn pe baent wedi bod ychydig yn fwy penodol ynglŷn â ble y dylai masgiau fod yn orfodol, oherwydd nid wyf yn hoff iawn o'r syniad o orfodi ein harweinwyr ysgol i weithredu llawer o reoliadau ffurfiol, ond rwy'n eithaf awyddus i osgoi eu gwneud yn agored i gwynion neu hyd yn oed gamau cyfreithiol am wahaniaethu mewn unrhyw bolisïau a luniwyd yn yr ysgol ar orchuddion wyneb. Fel y dywedais ddoe, weithiau mae angen grym y gyfraith y tu ôl i chi i'w hatal rhag cael ei galw yn eich erbyn.

Ac yn fwy cyffredinol, gan eithrio'r rhai y byddai angen eu heithrio, credaf efallai fod rhywbeth i'w ddweud dros fod ychydig yn feirniadol—y protestiadau torfol, diystyru gofynion cadw pellter cymdeithasol syml mewn archfarchnadoedd, y sesiynau yfed mawr a welsom yn y Bae, y partïon tai. Hynny yw, ar y cyfryngau cymdeithasol ddoe, fe welais, ac rwy'n dyfynnu, 'Fi yw'r unig un yn y cerbyd trên hwn sy'n gwisgo masg wyneb ac mae grŵp o oedolion ifanc yn y sedd wrth fy ymyl, pawb drwyn wrth drwyn, yn edrych ar ffonau ei gilydd.'

Felly, fy ail gwestiwn am hynny—rwy'n credu ei bod yn ddigon posibl y byddai'n haws deall y neges genedlaethol, hyd yn oed cyfraith genedlaethol, nag un leol, ond mae'n llawer haws ei hanwybyddu pan nad oes ymdeimlad o anghymeradwyaeth gyhoeddus am dorri'r rheolau. Rwy'n credu ei bod hi'n anos maddau am dorri rheolau sy'n amlwg yn effeithio ar y rhai o'ch cwmpas pan fydd eich ymddygiad personol yn cael effaith sy'n haws ei holrhain. Mae neges genedlaethol hefyd yn peidio â bod yn effeithiol pan fydd ei chanlyniadau mor gwbl anghymesur fel eu bod yn lladd hygrededd. Roedd y rheol pum milltir yn achos clasurol o gamgyfeirio gwyddoniaeth epidemiolegol a gwyddoniaeth ymddygiadol. Nifer y cysylltiadau, nid nifer y milltiroedd, yw'r hyn sy'n bwysig. Ac rwy'n credu y gallai fod gennyf hawl i fod ychydig yn feirniadol ar hyn, lle mae'r Llywodraeth wedi bod yn barod i betruso ar fater masgiau ac yn barod i wrthod profi staff asymptomatig mewn ysbytai a chartrefi gofal, heb sôn am yn ehangach, pan oedd labordai prifysgol yng Nghymru yn cynnig helpu, ond yn barod i garcharu pobl fel fy nhad i bob pwrpas am bron i bedwar mis, ni waeth faint o achosion o COVID a geid lle roedd ef neu ei anwyliaid yn byw, ac roedd yn rhywun a oedd yn byw'n dda gyda dementia. Erbyn hyn mae angen iddo gael goruchwyliaeth cartref gofal am nad yw'n gallu gweld ei deulu am gymaint o amser fel bod yr ychydig linynnau olaf sy'n ei glymu at ei hunaniaeth ei hun a'i ymdeimlad o le yn y byd wedi'u torri. Pan bleidleisiais dros y Ddeddf Coronafeirws, dywedais wrthych, Weinidog iechyd, y byddai'n well i chi gael rheswm da iawn dros fy atal rhag gweld fy nhad oedrannus, ac roedd dull gweithredu cenedlaethol yn golygu nad oedd gennych reswm da. A dyna pam y mae'n rhaid lleoleiddio unrhyw fesurau rheoli yn y dyfodol, fel rydym ni a Phlaid Cymru i'n gweld yn awgrymu yma. Rhaid i fframwaith cyfannol ar gyfer y camau nesaf fod â hyn yn ganolog iddo, ynghyd â gwell dealltwriaeth o beth sy'n gwneud i bobl ddilyn rheolau a'r hyn a wyddom yn awr am ganlyniadau anfwriadol.

Ac yn olaf, Ddirprwy Lywydd, ar brofion Maes Awyr Caerdydd, nid yw'r wefan hyd yn oed yn sôn am brofion tymheredd sylfaenol, a gallaf ddweud wrthych ei fod yn cael ei wneud, heb unrhyw fygythiad i breifatrwydd, ym meysydd awyr Manceinion a Catania. Mae'n debyg fod gan y wasg arian ar Gaerdydd yn arwain y ffordd ar brofi ychydig wythnosau'n ôl, ond mae'n edrych fel achos arall o 'Gymru dal i fyny', mae arnaf ofn. Diolch.