Part of the debate – Senedd Cymru am 4:46 pm ar 22 Medi 2020.
Diolch, Llywydd. Rwy'n cynnig y tair cyfres o reoliadau ger ein bron heddiw yn ffurfiol a gofynnaf i Aelodau eu cefnogi. Cyflwynwyd y rheoliadau hyn i gyd o dan Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Rheoli Clefydau) 1984, drwy weithdrefnau brys i gefnogi ein dull o fynd i'r afael â'r coronafeirws. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol bod Llywodraeth Cymru yn mynd ati mewn modd gofalus sy'n seiliedig ar dystiolaeth i gynnal ein hadolygiad parhaus o'r cyfyngiadau symud, gan gynnwys y gofyniad ffurfiol i adolygu'r angen am y gofynion a'u cymesuredd bob 21 diwrnod.
Cyflwynwyd y rheoliadau hyn dros gyfnod rhwng 21 Awst ac 11 Medi. Yn ogystal â darparu ar gyfer lliniaru'r cyfyngiadau pan fo'r amgylchiadau'n caniatáu, maent yn dangos sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithredu'n gyflym i ymateb i'r cynnydd diweddar yn nifer yr achosion mewn rhai rhannau o Gymru. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol, fel yr ydym ni newydd drafod, o sut yr ydym ni wedi gweithredu gyda chyfyngiadau lleol ledled Caerffili a Rhondda Cynon Taf, 8 a 17 Medi, yn y drefn honno; ac, wrth gwrs, o 6 o'r gloch heddiw, bydd cyfyngiadau lleol hefyd yn berthnasol i Gasnewydd, Blaenau Gwent, Pen-y-bont ar Ogwr a Merthyr Tudful.
Mae'r mesurau hyn yn ceisio rheoli'r feirws a diogelu iechyd y cyhoedd ar draws pob un o'r ardaloedd awdurdodau lleol hyn. Ym mhob ardal, ni chaniateir i bobl gyfarfod dan do, gan gynnwys o fewn aelwydydd estynedig, ac ni ellir eu cynnal ar hyn o bryd. Gwaherddir pobl rhag mynd i mewn ac allan o bob ardal cyngor bwrdeistref sirol heb esgus rhesymol. Yn olaf, fel yr ydym ni eisoes wedi trafod heddiw, ym mhob un o'r chwe awdurdod lleol hyn bydd angen i leoedd sydd â thrwydded i werthu diodydd gau erbyn 11 p.m.
Fel y nodir yn y cynllun rheoli coronafeirws, sy'n amlinellu sut rydym ni'n monitro achosion a rheoli achosion lleol, mae'r cyfyngiadau'n seiliedig ar egwyddorion pwyll, cymesuredd a sybsidiaredd. Caiff y mesurau hyn eu hadolygu'n gyson ac fe'u hadolygir yn ffurfiol bob pythefnos. Darparodd gwelliant rhif 8 ar gyfer y cyfyngiadau yng Nghaerffili a bwriadwyd ei drafod yn wreiddiol heddiw, ond caiff ei drafod nawr ar 29 Medi, ochr yn ochr â'r gwelliannau a oedd yn darparu ar gyfer cyfyngiadau lleol yn Rhondda Cynon Taf.
Bydd yr Aelodau'n ymwybodol bod Prif Weinidog y DU wedi nodi cyfyngiadau newydd y mae'n bwriadu eu cyflwyno yn Lloegr, gan gynnwys y bydd yn ofynnol i bob tafarn, bar a bwyty gau am 10 p.m. Yn dilyn y cyfarfod a gafodd y Prif Weinidog a minnau gyda Boris Johnson a Gweinidogion eraill ledled y DU ym mhroses COBRA y bore yma, rydym ar frys yn ystyried cyfyngiadau cenedlaethol pellach yng Nghymru, gan gynnwys pa un a fyddent yn cyd-fynd â'r rhai a gyhoeddwyd ar gyfer Lloegr ai peidio.
Ymdriniaf â phob un o'r rheoliadau sy'n cael eu hystyried heddiw yn eu tro. Mae gwelliant rheoliadau Rhif 6 yn gyntaf yn cynyddu nifer yr aelwydydd sy'n cael ymuno â'i gilydd ar aelwyd estynedig o ddwy i bedair. Yn ail, mae hefyd yn caniatáu dathliadau dan do yn dilyn priodas, partneriaeth sifil neu angladd i hyd at 30 o bobl. Mae'r rhain yn gyfyngedig o ran cwmpas, megis pryd bwyd wedi'i drefnu mewn gwesty neu fwyty, a rhaid iddynt ddigwydd mewn lleoliad a reoleiddir. Yn olaf, roedd yn rhoi'r pŵer i Weinidogion awdurdodi a gosod amodau ar gyfer treialu cyfres o dri digwyddiad awyr agored ar gyfer hyd at 100 o bobl.
Mae rheoliadau Rhif 7 yn caniatáu ymweliadau â phreswylwyr cartrefi gofal, hosbisau a gwasanaethau llety diogel i blant. Paratowyd canllawiau gyda'r sector, a bydd pob lle yn rhoi ei drefniadau ei hun ar waith fel bod modd ymweld yn ddiogel. Hefyd, roedd gwelliant rheoliadau Rhif 7 yn gwahardd trefnu digwyddiadau cerddorol didrwydded i fwy na 30 o bobl. Gellir cosbi'r rhain drwy gosb benodedig o £10,000, ac rydym ni wedi gweld hyn ar waith yn dilyn y digwyddiadau ym Manwen a mannau eraill. Roedden nhw hefyd yn darparu ar gyfer ailagor casinos.
O ran gwelliant rheoliadau Rhif 9, ers 14 Medi, bu'n ofynnol i holl drigolion Cymru dros 11 oed wisgo gorchuddion wyneb mewn mannau cyhoeddus dan do megis siopau. Mae hyn yn dilyn cynnydd parhaus yn nifer yr achosion ar draws rhai rhannau o Gymru, mewn termau absoliwt ac fel cyfran o nifer y bobl sy'n cael eu profi. Roedd y rheoliadau hyn hefyd yn diwygio ymhellach y ddarpariaeth ar gyfer aelwydydd estynedig. Gall uchafswm o chwech o bobl gyfarfod dan do ar unrhyw un adeg, a rhaid i'r rhain fod o'r un aelwyd estynedig. Er hynny, nid yw plant o dan 11 oed wedi'u cynnwys yn y rheol hon o chwech. Y bwriad hefyd oedd y byddai'r ddadl heddiw yn ystyried gwelliannau sy'n ymwneud â swyddogaeth annibynnol awdurdodau lleol. Mae'r rhain nawr wedi'u dirymu a'u hail-wneud; byddant yn cael eu trafod ar 29 Medi.
Mae'r dystiolaeth o'r wythnosau diwethaf yn glir, rydym yn gweld cynnydd mewn cyfraddau trosglwyddo; mae'r rhain yn deillio'n bennaf o bobl nad ydynt yn cadw pellter cymdeithasol ac nad ydynt yn dilyn y cyfyngiadau. Byddwn unwaith eto'n pwysleisio na chaniateir inni gwrdd â phobl eraill dan do, naill ai yn eu cartrefi nac mewn tafarndai, caffis na bwytai, oni bai ein bod i gyd yn rhan o'r un aelwyd estynedig.
Llywydd, mae gan bob un ohonom ni ran i'w chwarae o ran cadw Cymru'n ddiogel. Mae'r cyfyngiadau a'r gofynion a nodir yn y rheoliadau hyn yn dal yn angenrheidiol i barhau i fynd i'r afael â'r pandemig hwn, a gofynnaf i'r Senedd eu cefnogi.