Part of the debate – Senedd Cymru am 4:51 pm ar 23 Medi 2020.
Mae'n ddrwg gennyf, pwysais y botwm anghywir. [Chwerthin.] Cefais fy nghyffroi ormod gan fy rhethreg fy hun. [Chwerthin.]
Ond mae angen inni ddysgu gwersi hefyd. I lawer ohonom, ymchwiliad ac ymholiad i ddysgu gwersi oedd hwn mewn sawl ffordd. Mae'r syniad o bolisi treth i Gymru yn newydd i ni yng Nghymru, ond nid yw'r syniad o bolisi treth gwahaniaethol mewn gwladwriaethau ffederal yn un newydd ledled y byd. Ac mae angen inni edrych lle mae gan wahanol wladwriaethau bolisïau treth gwahanol mewn gwahanol leoedd, treth a godir gan wahanol Lywodraethau, a sut y maent, gyda'i gilydd, yn helpu i siapio'r diriogaeth honno, y gymuned honno.
A gadewch i mi orffen drwy ddweud hyn: wrth gael y ddadl hon, mae angen inni gael dadl onest. Rwyf wedi clywed siaradwyr mewn gwahanol rannau o'r Siambr yn sôn am Gymru dreth isel yn erbyn Cymru dreth uchel, ac rydym wedi cael y sgwrs honno o'r blaen. Y realiti yw bod gennym sylfaen drethi isel iawn ar hyn o bryd. Mae gennym sylfaen drethi isel a lefelau trethiant isel, ac rydym bob amser wedi twyllo ein hunain—yr ymagwedd hynod anonest hon y gallwn gael gwasanaethau lefel Sgandinafaidd gyda lefelau trethiant Americanaidd. Ac mae honno'n ddadl nad ydym wedi'i chael mewn gwirionedd, ac rydym wedi'i gredu—rydym wedi bod yn ddigon gwirion i gredu ein rhethreg ein hunain. A chredaf fod angen inni symud oddi wrth hynny a chael dadl go iawn ynglŷn â ble mae trethiant yng Nghymru, ble y dylai fod. Rydym bob amser yn gartref i'r gwasanaeth iechyd gwladol pan fyddwn am fod yn falch ohono, ond a ydym yn barod i wario arian ar y gwasanaeth iechyd gwladol? Buom yn curo dwylo eleni, ond a wnawn ni roi ein dwylo—