Diolch yn fawr iawn, Llywydd, a diolch i bawb, wrth gwrs, sydd wedi cyfrannu at y ddadl. Bwriad Plaid Cymru wrth gyflwyno'r ddadl yma yw sicrhau bod yna ddealltwriaeth bod y sefyllfa bresennol yn un argyfyngus o safbwynt tai fforddiadwy ac, wrth gwrs, yn sefyllfa ac yn argyfwng sydd yn dwysáu, yn enwedig oherwydd yr amgylchiadau dŷn ni'n byw ynddyn nhw ar hyn o bryd. Ac roeddwn i'n falch clywed y Gweinidog yn cydnabod nad dim ond problem i'r gogledd a'r gorllewin yw hon—mae'n broblem i Gymru gyfan. Ond, wrth gwrs, wrth restru rhai o'r pethau mae'r Llywodraeth yn gwneud, mae'n rhaid atgoffa rhywun bod yr hyn sydd wedi digwydd hyd yma yn amlwg yn annigonol, neu mi fyddai'r argyfwng yma ddim beth ag yw e ar hyn o bryd. Felly, dwi yn awyddus i danlinellu, fel bydd y Gweinidog yn cydnabod, dwi'n gwybod, fod yna lawer iawn mwy sydd angen ei wneud er mwyn datrys y broblem yma, oherwydd rŷn ni'n gweld ton arall yn torri—pobl yn prynu tai, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig, yn gwthio pobl leol allan o'r farchnad leol, ac o ganlyniad yn gwthio pobl allan o'u cymunedau lleol. Ac fel y dywedwyd reit ar gychwyn y ddadl yma, mater o gyfiawnder cymdeithasol yw hwn yn gymaint ag unrhyw beth arall.

Mae gwelliannau Llafur a'r Ceidwadwyr yn siomedig eithriadol, a does dim ond angen edrych ar y ddau air cyntaf yn y ddau welliant, sef 'dileu popeth'. Mae hynny, efallai, yn adrodd cyfrolau ynglŷn ag uchelgais hefyd, i raddau. Trwy gefnogi gwelliant Llafur, fyddem ni ddim yn cydnabod ei bod hi'n argyfwng ac mi fyddem ni'n cynnwys rhyw addewid ychydig yn rhy annelwig i fi i ddelio â'r mater yn nes ymlaen, ac o gefnogi gwelliant y Ceidwadwyr, mi fyddem ni'n dileu unrhyw gyfeiriadau penodol at ddefnyddio'r system gynllunio a'r system drethi i fynd i'r afael â'r broblem. Wel, dyna i chi y ddau arf mwyaf pwerus a mwyaf effeithiol sydd gennym ni i fynd i'r afael â'r broblem yma.

O safbwynt defnyddio pwerau trethiannol, wrth gwrs, mae yna gyfle wedyn i wneud o leiaf dau beth: yn y lle cyntaf, gwneud prynu ail dŷ i'w ddefnyddio fe fel tŷ gwyliau yn llai atyniadol, ac, o ganlyniad, sicrhau bod mwy o dai yn aros o fewn y stoc tai preswyl. Ond, os ydyn nhw wedyn yn cael eu prynu fel ail dai, yna sicrhau bod refeniw i ddigolledu'r gymuned leol ar gyfer pethau fel buddsoddi mewn tai cymdeithasol. Ac o safbwynt y system gynllunio, rŷn ni wedi'i weld e'n digwydd mewn ardaloedd eraill, a dwi'n arbennig o awyddus inni ddiwygio dosbarthiadau defnydd ym maes cynllunio, fel sydd wedi digwydd yn yr Alban, fel sydd wedi digwydd yn Ngogledd Iwerddon, ac fel y dylai ddigwydd, wrth gwrs, yma yng Nghymru.

Yn 2016, mi grëwyd y dosbarth defnydd penodol ar gyfer tai amlfeddiannaeth—HMOs—er mwyn gwahaniaethau rhyngddyn nhw a thai preswyl. Ac wedyn, wrth gwrs, rydych chi'n gallu dechrau rheoli faint o HMOs sydd gennych chi yn y gymuned honno. Wel, yr un egwyddor yn union sydd wrth wraidd y cynigion fan hyn o safbwynt ail gartrefi hefyd. Byddai hynny'n caniatáu wedyn ichi osod cap, mewn ymgynghoriad â'r gymuned leol, er mwyn adnabod beth yw'r lefel angenrheidiol—ac mi fyddai hwnnw'n amrywio wrth gwrs o un rhan o'r wlad i'r llall, ond yr un yw'r egwyddor.

Nawr, mi gyfeiriodd Rhun at un ffactor sydd yn dod yn fwyfwy o broblem hefyd, sef y cynnydd anferthol rŷn ni wedi'i weld mewn tai sydd yn cael eu rhestru fel tai gwyliau drwy blatfformau fel Airbnb, ac mae rhai o'r ystadegau yn gwbl frawychus. Yn ôl un dadansoddiad, mae rhyw 3,800 o gartrefi felly yn cael eu defnyddio ar gyfer y math yna o ddefnydd yng Ngwynedd yn unig, 3,400 yn sir Benfro a 1,500 yng Nghaerdydd. Dim ond 2,700 sydd yn Greater Manchester gyfan, sydd â phoblogaeth yn debyg iawn i boblogaeth Cymru gyfan. Felly, mae hynny, dwi'n meddwl, yn pwyntio at lefel y broblem. Mae rhai dadansoddiadau hefyd yn awgrymu bod y nifer yna—y 3,800 yna—wedi cynyddu mewn dim ond 12 mis yng Ngwynedd o 2,000, felly wedi bron dyblu mewn blwyddyn. Ac rŷn ni eisoes wedi clywed, wrth gwrs, fod bron i 40 y cant o'r tai a gafodd eu gwerthu yng Ngwynedd y llynedd wedi cael eu prynu i fod yn ail gartrefi. Felly, os nad yw hynny yn sail i ystyried rhywbeth fel argyfwng, yna dwi ddim yn gwybod beth yw diffiniad pobl o beth yw argyfwng.

Ac, wrth gwrs, mae yna ddatrysiadau ar draws y byd i gyd. Rŷn ni wedi clywed am nifer o ohonyn nhw, ac mi allwn i ychwanegu Amsterdam, Palma, Prague, Paris, Berlin, Barcelona—maen nhw i gyd wedi mynd i'r afael â phroblemau'n benodol o safbwynt Airbnb. Ond yn fwy eang o safbwynt ail dai: Singapôr, Israel, Ontario yng Nghanada, Aotearoa, y Swistir—wrth gwrs, rŷn ni'n gwybod am beth sydd wedi digwydd yn rhai o'r cantonau yn y fan yna—Denmarc, y clywon ni amdano fe'n gynharach, Awstria, Bolzano yn yr Eidal. Yn nes at adref, mae Guernsey, wrth gwrs, wedi creu marchnad dai gyda dwy haen iddi. Mae hynny'n opsiwn sydd angen edrych arno fe. A Chernyw hefyd, wrth gwrs, yn enghraifft sy'n cael ei chyfeirio ati yn gyson iawn. Mae gwledydd a rhanbarthau eraill wedi gweithredu ac wedi dangos bod atebion ar gael y gallwn ni eu mabwysiadu.

Dwi ddim yn gwybod faint ohonoch chi a welodd erthygl yn The Times ychydig wythnosau yn ôl—efallai allwch chi ddim gweld hwnna yn glir nawr, ond yr hyn mae'n dweud yw: