1. Datganiad gan y Prif Weinidog: Cadw Cymru'n Ddiogel rhag Coronafeirws

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:02 pm ar 23 Medi 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Reckless Mark Reckless Conservative 2:02, 23 Medi 2020

(Cyfieithwyd)

Brif Weinidog, fe ddywedodd Andrew R.T. Davies, yn hael iawn yn fy marn i, ei fod yn gresynu'n arw nad oeddech mewn sefyllfa i wneud y cyhoeddiad i'r Senedd ddoe. Onid y realiti, fel y'i disgrifiwyd gan Adam Price, oedd ei bod yn well gennych beidio â gwneud hynny? Yn hytrach, roedd yn well gennych roi'r cyfweliad a recordiwyd ymlaen llaw, gan ddweud yr hyn rydych newydd ei ddweud yn awr, sef, fwy neu lai yr hyn y gallech fod wedi'i ddweud wrth y Senedd ddoe. Roedd yn well gennych roi'r cyfweliad hwnnw  i'r BBC oherwydd eich bod eisiau gwneud eich cyhoeddiad i'r genedl drwy'r BBC yn hytrach na'r Senedd. Ac os nad yw hynny'n wir, a allwch chi ateb ei gwestiwn ynglŷn â pha bryd yr anfonoch chi'r fideo o'ch araith a recordiwyd ymlaen llaw at y BBC?

Nawr, nid ydych eisiau crybwyll yr amcanestyniad o chwe mis a roddwyd, rwy'n credu, gan Lywodraeth y DU ar gyfer Lloegr, ac onid y rheswm am hynny yw oherwydd bod y cyfyngiadau hyn yn amhenodol i raddau helaeth? Onid yw eich strategaeth i beidio â pharhau i gadw'r economi—a chymdeithas i raddau mwy neu lai—dan gyfyngiadau symud am gyfnod amhenodol, gan atal y feirws i bob golwg, yn gwbl wahanol i'r hyn a ddywedwyd wrthym pan osodwyd y cyfyngiadau symud am y tro cyntaf, sef mai diogelu capasiti yn y GIG oedd y bwriad? A ydych yn bwriadu parhau i wneud hynny hyd nes y ceir brechlyn—os yw'n gweithio, os yw'n ddibynadwy—neu hyd nes y ceir y profion dyddiol ar gost ragamcanol o £100 biliwn? Onid y realiti yw bod costau'r hyn rydych wedi'i wneud yn uwch na'r hyn rydych wedi bod yn ceisio'i gyflawni drwyddynt? Clywsom Andrew R.T. Davies yn dweud bod gostyngiad o 62 y cant wedi bod yn nifer y llawdriniaethau yng Nghymru. Rydym wedi gweld 16,000 yn llai o atgyfeiriadau canser. Yn ôl data Cymru a Lloegr ar gyfer yr wythnosau diwethaf, rydym wedi gweld llawer mwy o bobl yn cyflawni hunanladdiad na'r nifer sy'n marw o COVID. Am ba hyd y mae hyn yn mynd i barhau? Ni allwch roi ateb i ni ar hynny. Ac rydych yn dweud eich bod eisiau dibynnu ar grebwyll pobl, rydych eisiau i bobl fod yn gyfrifol, ond mewn gwirionedd rydych yn dweud pethau wrthynt wedyn—. Rydych yn beirniadu Iwerddon am amrywio pethau fel na all pobl ddal i fyny, ond beth ar y ddaear y credwch sydd wedi bod yn digwydd yma gyda'r niferoedd enfawr o reoliadau a chanllawiau amrywiol, sy'n aml yn anghyson â'i gilydd, yn ogystal â'r gwahaniaethau ymylol iawn yn aml rhyngom a Lloegr, pan fyddai wedi bod yn llawer haws cyfathrebu pe bai dull cyson wedi'i fabwysiadu? Felly, mae gwrthdaro rhwng hynny a dweud, mewn gwirionedd, eich bod eisiau i bobl fod yn gyfrifol. Sut y gall pobl fod yn gyfrifol pan fo'n rhaid iddynt gydymffurfio ag ystod eang o bethau sy'n anodd iawn dal i fyny â hwy, hyd yn oed i'r rhai sy'n canolbwyntio'n galed ar hynny?

Ac yn olaf gennyf fi ar bobl a warchodir, fe ddywedwch y gallai'r prif swyddog meddygol fod yn ysgrifennu at bobl eto. Nid yw'n glir beth y bydd yn ei ddweud wrthynt, ond y realiti yw iddo ddweud wrthynt am barhau i warchod tan 16 Awst ac mae nifer yr achosion o'r feirws bellach yn sylweddol uwch na'r hyn ydoedd bryd hynny. Rwy'n credu eich bod wedi dweud bod y llythyr hwnnw'n rhoi ychydig wythnosau o rybudd i bobl a oedd wedi parhau i warchod tan 16 Awst, a'r rheswm pam y mae'n anodd iawn i bobl warchod eto yn awr yw oherwydd eu bod wedi gorfod parhau i wneud hynny am sawl wythnos pan oedd nifer yr achosion o'r feirws yn isel, ac yn llawer is na'r hyn ydyw ar hyn o bryd. Felly, oni fyddai'n fwy synhwyrol i'r bobl dan sylw farnu drostynt eu hunain ynglŷn â risgiau ac ystyried drostynt eu hunain a ddylent fod yn gwarchod?