5. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i sicrhau nad yw addysg plant a phobl ifanc yn cael ei tharfu arni yn ystod y chwe mis nesaf? OQ55604

Cyhoeddais ganllawiau dysgu yn yr haf a oedd yn nodi ein blaenoriaethau ar gyfer pob senario, gan gynnwys dysgu cyfunol. Rwyf hefyd wedi cyhoeddi rhaglen Recriwtio, Adfer a Chodi Safonau a chymorth ychwanegol i fyfyrwyr Safon Uwch, ac rwyf wedi addasu gofynion y cwricwlwm i leddfu’r pwysau ar ysgolion.

Diolch, Weinidog. Yn anffodus, yn ystod yr wythnosau diwethaf, rydym wedi darganfod pa mor anodd yw cadw rheolaeth ar y coronafeirws. Yn anffodus, mae rhagor o achosion yn y dyfodol yn anochel. Yr hyn y bydd yn rhaid inni ei wneud yw sicrhau nad yw'r achosion hynny'n tarfu ar un diwrnod o addysg. Weinidog, rydym wedi gweld grwpiau blwyddyn cyfan yn cael eu hanfon adref o ganlyniad i heintiau, ac er ein bod yn gwneud popeth a allwn i atal yr heintiau ac i atal camau o'r fath rhag bod yn angenrheidiol, mae'n rhaid inni hefyd baratoi ar gyfer y gwaethaf. Weinidog, pa gamau y gallwch eu cymryd i sicrhau trosglwyddiad di-dor o ddysgu wyneb yn wyneb i ddysgu ar-lein, ac a wnewch chi sicrhau bod ysgolion yn barod i ddarparu dosbarthiadau rhithwir yn hytrach na bod y dysgwyr yn dysgu ar eu cyflymder eu hunain?

A gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei chwestiwn atodol? Er ein bod wedi gweld tarfu ar addysg y tymor hwn, a gaf fi ddweud yn gwbl glir wrth yr Aelod nad oes 1,299 o’r ysgolion gwladol yng Nghymru wedi cael achos o COVID hyd yn hyn? Felly, credaf fod angen inni gofio hynny, a diolch i'r athrawon, staff cymorth, cyrff llywodraethu ac awdurdodau addysg lleol sy'n gwneud popeth a allant i sicrhau cyn lleied o darfu â phosibl ar blant ar yr adeg hon.

Bydd yr Aelod yn ymwybodol ein bod wedi buddsoddi'n sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf mewn dysgu digidol, o ran y seilwaith ar gyfer ysgolion unigol, darparu darnau ychwanegol o offer ar gyfer myfyrwyr unigol a chysylltedd i fyfyrwyr nad oes cysylltedd ganddynt gartref. Un enghraifft i chi o sut y mae ysgolion yn paratoi i ymdopi â tharfu yw ein bod wedi gweld, ym mis Medi hyd yma, ers i’r ysgolion ailgychwyn, 25,000 o ystafelloedd dosbarth Google yn cael eu sefydlu; mae hynny'n fwy o ystafelloedd dosbarth Google wedi’u sefydlu mewn cyfnod o fis nag a welsom dros gyfnod o flynyddoedd. Mae athrawon ac ysgolion yn rhoi pob cam angenrheidiol ar waith i allu newid i ddysgu di-dor cydamserol ac anghydamserol os ceir tarfu ar grŵp unigol o fyfyrwyr fel y gallant barhau i ddysgu ar yr adeg hon.

Weinidog, prynhawn da. Rwy'n siŵr y gwnewch chi ymuno â mi i gydnabod dewrder a gwytnwch ein plant wrth iddynt ddychwelyd i'r ysgol mewn cyfnod sy'n peri cryn ofid iddynt hwy a'u rhieni. Pa ystyriaeth rydych wedi’i rhoi i ddarparu mwy o gymorth a gofal bugeiliol i blant yng Nghymru, yn enwedig mewn ysgolion cynradd a meithrinfeydd ar yr adeg hon? Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, cafwyd galw cynyddol am wasanaethau cwnsela ymhlith plant ysgol, mater a drafodir yn aml yn y Siambr hon. Yn enwedig gan ein bod bellach yn wynebu pandemig COVID-19, rydym yn gweld rhagor o darfu ar addysg plant. Felly, sut rydych yn bwriadu cynyddu capasiti cwnsela yn ein hysgolion, meithrin gwytnwch a chefnogi plant?

Prynhawn da i chi, Nick. Fel chithau, rwy’n llawn edmygedd at ddewrder a gwytnwch ein pobl ifanc ar yr adeg hon. Mae eu cefnogi gyda'u hiechyd meddwl a'u lles yn bwysig, ac mae hynny'n rheswm pwysig pam ein bod yn benderfynol o ailagor ysgolion yn llawn ar gyfer pob plentyn yn y flwyddyn academaidd hon a'u cadw ar agor, gan ein bod yn deall yr effaith y mae’r cyfyngiadau symud a pheidio â bod yn yr ysgol wedi’i chael ar lawer o blant.

Ond yn amlwg, i rai plant, mae dychwelyd i'r ysgol, er bod hynny’n braf—gallent, yn wir, fod yn bryderus o ganlyniad i'r pandemig neu'r sefyllfa y gallent hwy neu eu teuluoedd fod ynddi. Dyna pam rwyf wedi gweithio'n galed gyda fy nghyd-Aelod y Gweinidog iechyd i ddarparu adnoddau ychwanegol ar gyfer cwnsela mewn ysgolion eleni, gyda phwyslais arbennig ar allu ehangu cymorth yn y sector cynradd, nid drwy ddulliau cwnsela traddodiadol, nad ydynt yn addas ar gyfer ein plant iau mewn gwirionedd, ond gyda ffocws cryf ar therapi teulu a gwaith grŵp fel y gellir cefnogi ein plant ieuengaf ar yr adeg hon.

Tybed a allech ddweud ychydig mwy wrthym am gyfraddau presenoldeb mewn ysgolion, gan y credaf y bydd hynny'n rhoi syniad inni o ba mor effeithiol y mae ysgolion wedi bod wrth estyn allan at bobl ifanc a allai fod yn teimlo'n bryderus iawn ynglŷn â dychwelyd i'r ysgol a’u darbwyllo eu bod yn mynd i fod yn ddiogel, ac y dylent ddychwelyd i'r ysgol er mwyn eu lles?

Diolch, Jenny. Yn gyffredinol, yn genedlaethol, mae cyfraddau presenoldeb oddeutu 80 y cant—ychydig dros 80 y cant—er bod rhai amrywiadau sylweddol o fewn hynny. Nid yw'n syndod fod lefelau presenoldeb uwch yn yr ardaloedd lle mae lefelau trosglwyddiad y feirws yn is. Felly, rydym yn gweld lefelau presenoldeb arbennig o uchel yn Sir Fynwy, yn Sir Benfro ac yn yr ardaloedd hynny, fel y dywedais, lle rydym yn gweld lefelau is o drosglwyddiad. Ond hyd yn oed mewn ardaloedd â throsglwyddiad uwch, mae’r rhan fwyaf o blant yn parhau i fynychu'r ysgol.

Heb os, lle ceir achos, gall hynny gael effaith. Brynhawn ddoe, cefais y fraint a'r pleser o siarad â'r pennaeth yn Ysgol Gynradd Parc Ninian yma yng Nghaerdydd. Fe ddechreuon nhw'r tymor yn gadarnhaol iawn gyda phresenoldeb uchel. Yn anffodus, cawsant un achos, a gostyngodd eu lefelau presenoldeb yn syth ar ôl yr achos hwnnw. Ond erbyn ddoe, roedd eu presenoldeb yn ôl i oddeutu 86 y cant, a hynny oherwydd bod yr athrawon, y pennaeth a'r corff llywodraethu wedi gweithio'n galed iawn i roi'r sicrwydd angenrheidiol i rieni ei bod yn ddiogel i'w plant fod yn ôl yn yr ysgol hyd yn oed gydag achos.

Byddwn yn parhau i weithio gydag awdurdodau lleol i sicrhau bod Llywodraeth Cymru yn eu cefnogi hwy a'r proffesiwn addysgu i roi sicrwydd. Mewn rhai achosion, gwyddom fod rhieni'n bod yn hynod o ofalus ac yn ceisio eu gorau glas. Mae'n dymor annwyd, felly gwn fod ein prif swyddogion meddygol yn gweithio gyda'i gilydd ledled y Deyrnas Unedig i allu darparu mwy o gyngor i rieni i'w helpu i wneud penderfyniadau ynglŷn â pha bryd y mae'n iawn anfon plentyn i'r ysgol a pha bryd y dylid cadw plentyn gartref, efallai, a rhoi prawf iddynt os oes angen. Gwn fod athrawon yn gweithio'n galed iawn i gael y sgyrsiau hynny gyda rhieni ac i roi'r sicrwydd angenrheidiol.